uMthunywa
Ncekwenhle Ncube
NGESIKHATHI izizalwane zakuleli zisemkhankasweni wokulwisana kanye lokulimukisana ngesifo semvukuzane, uDokotela Sanelisiwe Vuma usekhuthaze abesifazane ukuthi bayehlolwa umkhuhlane lo ukuze bathole usizo masinyane.
UDkt Vuma wenze inkuthazo le kuviki ephelileyo eseNational Gallery koBulawayo.
Ekhuluma lezakhamizi zakoBulawayo uDkt Vuma uchaze ukuthi umkhuhlane wemvukuzane uhlasela kakhulu abesifazane.
Ubuye njalo waveza ukuthi omama abafika amaphesenti alitshumi bahlaselwa yimvukuzane yebele kukanti inengi labo liba sengozini yokufa.
“Omama abafika amaphesenti alitshumi bahlaselwa yimvukuzane yamabele. Kungakho-ke sibakhuthaza ukuthi bavakatshele ezibhedlela ukuze bayehlolwa.
“Ngikhuthaza omama ukuthi bazihlole kanye ngenyanga. Nxa beqeda kugeza kumele bazibuke ukuze behlale besazi isimo samabele abo kanye lamaqhubu ababa lawo. Lokhu kumele bakwenze ngemva kwensuku eziyisikhombisa besuke ezibini kumbe enyangeni.
“Nxa ubona inguquko okungaba yikukhula kumbe amaqhubu kumele ufike esibhedlela. Lapha koBulawayo isibhedlela esilemfanelo ekwanileyo yokubamba isifo lesi yiMater Dei. Kungakho abantu kumele babone odokotela zikhathi zonke,” kutsho uDkt Vuma.
Intatheli izwe ukuthi omama abangela bantwana basengozini yokuba lemvukuzane le ukwedlula labo abamunyisayo.
Lokhu kungenxa yamahomoni (hormones).
UDkt Vuma uxwayise uzulu ukuthi angathandabuzi ukuyahlolwa ngoba umuntu ulakho ukuba layo ngenxa yokuthi ukhona oke wabalayo emulini, kungaba ngumzali kumbe abafowenu.
“Ukukhula lakho kulakho ukufaka umuntu engozini yokuba lemvukuzane. Kungakho nje sikhuthazwa ukuthi babone odokotela babahlole ngendlela ebizwa ngokuthi yi-mammogram. Le indlela ivuma kuphela kulabo asebeleminyaka edlula 45.
Uphethe ngokucebisa uzulu ukuthi kungamanga aluhlaza ukuthi abantu bengelapha umkhuhlane lo ngokudla ukudla okuthile okujayele ukuphoselwa kuma-WhatsApp laku-Facebook ngabantu abangaziwayo.