uMthunywa
Cornelius Luphahla
Abalimi bakuleli bakhuthazwa ukuba baqakathekise ukwenza i-crossbreeding ezifuyweni zabo ngenhloso yokuthuthukisa imihlambi yabo kanye lobukhulu bezifuyo zabo ikakhulu inkomo, imbuzi kanye lenkukhu.
UMnumzana Cosmas Muzunde onguLivestock Officer esabelweni seMatabeleland North ukhuthaze abalimi ukuthi bengaqakathekisi umhlobo munye wenkomo kodwa benze i-crossbreeding ukuze babe lomhlobo wenkomo omuhle, olesisindo esiphezulu olakho ukubapha inzuzo engcono.
Kubikwa izifuyo zomhlobo lo kazihlaselwa lula yimikhuhlane njengezakuleli.
“I-crossbreeding inhle kakhulu ngoba iyathuthukisa umhlobo wezifuyo njalo udala ukuthi isifuyo sakhona sibe sikhulu okwedlula unina kumbe uyise,” kuchaza uMnu Muzunde.
Uqhubekele phambili njalo waveza ukuthi i-crossbreeding iyaqinisa igazi lesifuyo lanxa kungamelanga ukuthi sibe yinkuzi.
“I-crossbreeding yenza ukuthi isifuyo singaphangi sihlaselwe yimikhuhlane etshiyeneyo. Lokhu kuyenzakala ikakhulu nxa umlimi ehlanganise inkomo yesintu le-brahman kusuka kuzalwe ithole elingumhlobo we-bustle brahman. Lelithole kalihlaselwa lula yimikhuhlane etshiyeneyo ehlasela ama-brahman ngoba liyabe lilegazi elihlangene lelenkomo yesintu elenelisa ukulwa lemikhuhlane etshiyeneyo.
“Isifuyo esiyi-crossbreed akufanelanga sibe yinkunzi noma sisikhulu kanganani ngakho kufanele sithenwe.
“Lokhu kungenxa yokuthi inkuzi yakhona ingalandela eyinye i-crossbreed izala ithole elincane kakhulu njalo elilegazi elilula okudala ukuthi liphange lihlaselwe yimikhuhlane. Ngakho kungcono ezinduna zakhona zithenwe zibe ngezokulima ngoba zilamandla kakhulu,” kuphetha uMnu Muzunde.