uMthunywa
Cornelius Luphahla
ABALIMI besigabeni seLupane sebephelelwe yizilimo zihlaselwa yizibungu okubikwa zihlasela umumbu, amabele, lenyawuthi kusanda kumila okwenza zihle ziswabe kumbe zitshe.
Udubo lolu kubikwa luhlasela izigaba ezinengi kule indawo ezigoqela iMlonyeni, Mafa, Somgolo kanye leLupanda. Izibungu lezi kubikwa ezinye zazo ziyabonakala kuthi ezinye zihlala phansi enhlabathini.
UMthunywa ukhulumisane lesinye isakhamuzi sakule indawo uNkosikazi Beliter Magutshwa ochaze ukuthi ezinye indima azilimayo useziphinda ngenxa yalezizibungu.
“Angilankani ngalezizibungu ngoba seziqede du amabele emasimini ami. Ngikhuluma nje ezinye indima ngiyaziphinda ukuzilima ngoba azisela lutho.
“Noma nje izilimo zethu zihlaselwa yizibungu ezifana labo gugudwane kodwa esezisiqedele izilimo zethu ngezidla impande zomumbu uhle utshe. Lezi zibungu besicabangela ukuthi kungabe kungumswenya kodwa sathola ukuthi ayisiwo yizibungu ezilithanga ezincane,” kulandisa uNkkz Magutshwa.
Esinye njalo isakhamuzi sakule indawo uMnumzana Henry Moyo uchaze ukuthi izibungu lezi inengi lazo zibonakala ngaphansi komhlabathi.
“Inengi lezibungu lezi ungagebha lapho okutshe khona umumbu uyazithola njalo zilombala olithanga. Kusuka kube nzima kithi ukuthi siziqede njani ngoba zihlala ngaphansi komhlabathi ngakho sesiswele ukuthi sizivikele njani,” kuchaza uMnu Moyo.
Ekhuluma loMthunywa umlimisi uNkosazana Cornie Msipha uchaze ukuthi izibungu lezi ziyingozi enkulu ezilimweni.
“Izibungu ezidla impande lentanga zomumbu kuthiwa ngama-cutworms, ziyingozi kakhulu ezilimweni ngoba zingayiqeda insimu yonke. Ukuze umlimi avikele izilimo zakhe kulezizibungu kufanele afafaze ensimini ngomuthi othiwa yi-carati.
“Okunye njalo kufanele umlimi engavuna aphendule ensimini yakhe abe sefafaza ngalo umuthi izibungu lezi zisasephandle komhlabathi ukuze enelise ukuzibulala,” kutsho uNkszn uMsipha.
