uMthunywa
Thokozile Mbedzi
ABALIMI kundawana zonke zelizwe bakhuthazwa ukuba bagcine imbali yabo yokufuya inkomo ngoba amaNdebele aziwa njengabantu abangabafuyi benkomo.
Lokhu kuvezwe ngudokotela wezifuyo okhangele isabelo seMatabeleland North eVeterinary Services, uDokotela Pollex Moyo.
Uthe abantu emhlubulweni wamaNdebele bangenelisa ukulondoloza imbali le ngokuthengisa inkomo esezindala kanye lenkabi ukuze benelise ukuthengela ezinye ukudla ukuze zingacubi.
Ekhuluma lentatheli kaMthunywa uDkt Moyo uthe abalimi kumele baziqhenye ngokulondoloza imbali yabo yokuba ngabafuyi abakhulu ngokulondoloza uhlonzi lwenkomo ezisezibayeni zabo.
“Abalimi kumele baziqhenye ngokulondoloza ilifa labo lokuba ngabafuyi benkomo ngakho ngibakhuthaza ukuba bangakulahli lokhu ngoba kuqakathekile ukuthi lanxa kulendlala bazame ngamandla wonke ukuthi kungakhanyi lokhu ngemisebenzi yabo.
“Lonyaka sikhangelane lendlala enkulu ngakho kabakhangele ezibayeni zabo bakhethe inkomo esezikhulile kunye lenkabi bazithengise ukuze benelise ukuthenga ukudla kwezinye zingacubi.
“Linkuthazo siyenzela ukuthi abalimi bangaze balahlekelwa yizifuyo zabo njalo senzela ukuthi bazizwe belomlandu wokuba kumele baqhubekele phambili bengabafuyi benkomo bakudlulisele kuzizukulwane zabo ngoba lokhu kuqakathekile kakhulu kumbali yabo.
“Abalimi bangaluthola usizo kodwa akumelanga balindele ukunikwa uncedo. Umlimi munye ngamunye kumele azizwe elomlandu wokuthi avikele izifuyo zakhe zingalahleki.
“Kwesinye isikhathi usizo lungatholakala njalo lungangatholakali ngakho abalimi kumele bahlale bezilungiselele ukuze lanxa luzakuba khona usizo lubathole bevele besendleleni yokuya phambili ngokufuya kwabo,” kutsho uDkt Moyo.
Uqhubekele phambili njalo esithi abalimi nxa sebethengele izifuyo ukudla kumele bakhumbule ukuba izifuyo kumele zikuthole ukudla lokhu ngesikhathi esiqondileyo abayabe bexwayiswe ngaso njalo ngesilinganiso esiqondileyo.
“Abalimi nxa sebethengela inkomo zabo ukudla kumele balandele isikhathi esiqondileyo sokuba bazinike ukudla. Okunye njalo kumele baziphe amanzi ngoba eqakathekile kakhulu. Kumele kube kuhlelwe kuhle konke,” kuphetha uDkt Moyo.