uMthunywa

Ubumnini

Ubumnini ligama eliyisichasiso. Njengezinye izichasiso, igama eliyibumnini lichaza usobizo (ibizo kumbe isabizwana). Njengeminye imihlobo yezichasiso ubumnini kumele busetshenziswe losobizo ochazwayo futhi bumlandela.

Izibonelo: Indlu kagogo inhle. Abazali bakho bayakucela. Zona ezamakhosi azibanjwa. Umnini obukule imitsho yilobu: kagogo, bakho, ezamakhosi.

Isichasiso sobumnini njengazo zonke izichasiso silezakhi ezimbili. Izakhi lezo yisivumelwano lesiqu.
Izivumelwano zobumnini

Izivumelwano zobumnini sizakha ngokujobelela isakhi sobumnini u – a esivumelwaneni senhloko kanje: Kusigaba 1 lo 1a isivumelwano senhloko u /u- uhlangana lesakhi sobumnini u/a/ Sithole isivumelwano sobumnini (wa-).

Kusigaba 4 isivumelwano senhloko u (i) uhlangana lesakhi sobumnini /a-/ Sithole isivumelwano sobumnini /ya-/.

Kusigaba 5 isivumelwano senhloko u/li-/ uhlangana lesakhi sobumnini /a/ Sithole isivumelwano sobumnini /la-/.

Kusigaba 6 isivumelwano senhloko /a sihlangana lesakhi sobumnini /a/ Sithole isivumelwano sobumnini /a-/.

Izivumelwano zobumnini zakhiwa ngezivumelwano zenhloko. Izivumelwano zenhloko yizakhi ezenza kube lokuvumelana phakathi kwenhloko yomutsho lesenzo kanje: Ihatshi liyagijima. Ubuhlalu buyachitheka. Amanzi ayathonta. Kumutsho wokuqala u -/li-/ yisivumelwano senhloko owenza ibizo /ihatshi/ livumelane lesenzo /gijima/.

Kumutsho wesibili, u/a/ wokuqala ku/ayathonta/ yisivumelwano senhloko ngoba nguye owenza ibizo /amanzi/ livumelane lesenzo /ayathonta.

Okwenzakalayo yilokhu: (a) Nxa isivumelwano senhloko singu – u- siguquka sibe ngu-w-. (b) U –(i) uguquka abe ngu-y. (c) U –a – akaguquki.