Siyini isikhuliso?
NXA sifuna ukutshengisa ubukhulu bolutho obubabazekayo sisebenzisa igama elithiwa yisikhuliso. Nanzi izibonelo: kubizo /intaba/ isikhuliso ngu/intabakazi, indlu> indlukazi, unyawo > unyawokazi, isitsha > isitshakazi, isihlahla > isihlahlakazi, isibaya > isibayakazi, izwi > izwikazi, umqomo > umgqomokazi.
Ukwakhiwa lwesikhuliso
Isikhuliso sakhiwa emabizweni ngokujobelela u – kazi. Izibonelo: isihlahla + kazi > isihlahlakazi. Izwe + kazi > izwekazi.
Yini amabizombaxa? Loluhllobo lwamabizo yilolo olwakhiwa ngokuhlanganisa incezu zenkulumo ezimbili kumbe ezingaphezu kwezimbili zenziwe igama elilodwa. Izibonelo: Ibizo + ibizo kudala ibizombaxa. Umnini + isibaya > ibizombaxa ngu/umninisibaya/.
Ibizo + isabizwana – izifo + zonke – uZifozonke. Ibizo + isbaluli – intaba + mhlophe > intabamhlophe.
Ibizo + isiphawulo – intombi + kayise > uNtombikayise.
Ukwakhiwa kwamabizombaxa – umninis + (i) sibaya > umninisibaya. UNtombizonke – ntombi + zonke > u + (i) ntombi + zonke, uNtombi + zonke > uNtombizonke, u – n uguquka abelibala elikhulu ngoba libizoqho /uNtombizonke/.
Amabizoqho akhiwa ngezakhi lezi – So-, No-, loMa- lawo angamabizombaxa. Izibonelo: Unomusa – u + No + musa > uNomusa. USobantu – u + So + (a) bantu . uSobantu – unkamisa (a) wokuqala webizo uyasuswa.
Kusibanga esilandelayo sizafunda ngesilisa lesifazane.