uMthunywa

Fuyani amadada ayakha umzimba

Musa Janga
Abantu abanengi banakanela ukuthi amadada zinyoni eziphila emanzini bengazi ukuthi sungenelisa ukuwafuya loba engekho emanzini.

Intatheli kaMthunywa ikhulumisane loLivestock Specialist oweLivestock Production Department eMatabeleland North, uMnumzana Cosmas Muzunde yena obike ukuthi amadada zinyoni ezifuyeka ngendlela efana lezinye inyoni ezinjengenkukhu.

“Abantu kumele bazi ukuthi amadada awahlali emanzini kuphela kodwa ayafuyeka njengenkukhu kanye lezinye inyoni.

“Amadada azinyoni eziqinileyo ngoba kawabanjwa lula yimikhuhlane njengezinye inyoni ngakho afanele ukuthi afuywe ngabalimi lanxa lokhu kungatsho ukuthi umlimi angabi lesineke ngoba lawo adinga ukuphatheka kuhle,” kutsho uMnu Muzunde.

Ubuye wathi okunye okuhle ngamadada yikuthi abekela ukwedlula inkukhu.

“Amadada ayabekela ukwedlula inkukhu njalo amaqanda awo makhulu ukwedlula awenkukhu. Ayaphangisa ukukhula, okwenza aphangise ukukhula yikuthi adla izinto ezakha umzimba njengezibungu, utshani, inhlanzi ezincane kanye lokunye. Ukudla lokhu yikho okwenza njalo ukuthi abe zinyoni eziqinileyo,” kuchaza UMnu Muzunde.

Uqhubekele phambili elandisa ngokuthi umlimi akhele njani amadada akhe.

“Amadada adinga ukuthi afuywe endaweni ezabalula kumlimi ukuthi abe ewakhangela. Amadada athanda indlu ephansi ngakho umlimi kumele enze isiqiniseko salokhu ngoba engakhelwa indlu ephezulu ayesaba ukuyisebenzisa. Afuna njalo indlu engenisa umoya,” kulandisa uMnu Muzunde.

Uphethe ngokuthi inyama yamadada ifana nje leyamathendele engalikhuni njalo iyakha umzimba.