uMthunywa

Amabizombaxa

LOLUHLOBO lwamabizo yilolo olwakhiwa ngokuhlanganisa incezu zenkulumo ezimbili kumbe ezingaphezu kwezimbili zenziwe igama elilodwa.

Izibonelo: Ibizo + ibizo — imnini + isibaya > umninisibaya (ibizombaxa). Ibizo + isabizwana — intombi + zonke > uNtombizonke. Ibizo + isiphawulo — intombi + khulu > uNtombinkulu. Ibizo + isibaluli — intaba + mhlophe > intabamhlophe. Ibizo + ubumnini — intombi + kayise > uNtombikayise.

Ukwakhiwa kwamabizombaxa —umninisibaya— umnini + (i) sibaya > umninisibaya. UNtombizonke — intombi + zonke > u + (i) ntombi + zonke — uNtombi + zonke > uNtombizonke — u-n uguquka abelibala elikhulu ngoba libizoqho.

Amabizoqho akhiwa ngezakhi lezi – So-, No-, loMa- lawo angamabizo qho. Izibonelo: UNokuthula – u + No + kuthula > uNokuthula, Umusa – u+ No + musa > uNomusa. Usomandla – u + So + (a) mandla > uSomandla – unkamisa (a) wokuqala webizo uyasuswa.

Isilisa lesifazane ngenye ingxenye okumele abafundi bayizwisise. Zonke izinto eziphilayo zingehlukaniswa kabili. Kungabakhona isilisa lesifazane. Kuvamile ukuthi kubekhona ibizo elimele umhlobo webizo kodwa lingachazi ukuba yisilisa kumbe yisifazane. Ibizo elinjalo liveza ubulili bonke, okutsho ukuthi alehlukanisi isilisa lesifazane.

Nanzi izibonelo zamabizo ayibulili bonke: inkukhu, umuntu, inja, inkomo, lamanye.

Sizaqhubeka ngalokhu kuviki ezayo.