uMthunywa
1. Kuyini i-Covid-19?
NgoMpalakazi nyakenye kwaqhamuka umkhuhlane omutsha owe-coronavirus elizweni leChina. Umkhuhlane lo wetheswa igama lokuthi Covid-19. Ngenxa yokuba uthelelwana lula sowasabalala emazweni amanengi emhlabeni. Ama-corona virus aliqula lamagcikwane amanengi atshiyeneyo abangela ukugula kugoqela umvimbano kusiya kweminye imikhuhlane eyingozi.
2. Ithelelwana njani i-Covid-19?
– I-Covid-19 ithelelwana njalo imemetheka lula. Ithelelwana ngokubamba kumbe ukuphefumula amathonsi avela emlonyeni kumbe emakhaleni omuntu osehlaselwe ngumkhuhlane lo.
– Ukuba seduzane lomuntu olalumkhuhlane okufana lokuxhawulana kumbe ukumthinta.
– Ukubamba kumbe ukuthinta ulutho oselulamagcikwane la ubusubamba amehlo, amakhala kumbe umlomo.
– Ukuthintana lenyamazana ezigulayo kumbe ezasendle.
3. Ngingazi njani ukuba ngingabe ngile-Covid-19?
Izibonakaliso zigoqela ukutshisa komzimba, ubuhlungu esifubeni, ukudinwa, ukungenwa ngumqando, ukutshaywa likhanda, umphimbo obuhlungu, kanye lokukhwehlela okomileyo. Izibonakaliso lezi zandise ukubamnene njalo ziqala kancane kancane. Ezimweni ezinzima kakhulu, umuntu angabanjwa yi-pneumonia kumbe abelobunzima nxa ephefumula, kwesinye isikhathi izinso zicine zingasasebenzi kuhle.
Nxa unakanela ukuthi ule-Covid-19, uyaxwayiswa ukuthi ufonele inombolo zeMinistry of Health and Child Care Hotline Numbers: +263714734593 kumbe +263774 112531
4. Ngingehlisa njani amathuba okubamba i-Covid-19?
– Ungasondeleli muntu, gcina indawo engange mitha eyodwa phakathi kwenu, ikakhulu nxa omunye wakho elezibonakaliso zophepha.
– Zivikele ekuthinteni inyamazana zepulazinini kumbe ezasendle.
-Vala amakhala kanye lomlomo nxa ukhwehlela kumbe uthimula nge-tissue kumbe ngaphakathi kwendololwane.
5. Geza izandla ngamanzi lesepa ngalezi zikhathi:
– Ngemva kokuthimula kumbe ukukhwehlela
– Nxa ugcine abagulayo,
– Ngemva kokusebenzisa isambuzi
– Ngaphambi kokuba ulungise ukudla, nxa ukulungisa lalapho usuqedile ukukulungisa.
– Ungakaqali ukudla
– Ngemva kokuthinta inyamazana kumbe ingcekeza yazo
– Ungakaniki abantwana ukudla
– Izandla zingangcola
Zehlukanise okwensuku ezingu-14 nxa uke wethekelela ilizwe elilabantu abalalumkhuhlane kumbe nxa uke wabaseduzane lalabo abathwele leligcikwane.
Ungethekeli amazwe, amadolobho kumbe ezinye indawo lapho umkhuhlane lo omemetheka khona.
6. Ngingaphatha njani ukukhathazeka ngalesi sikhathi?
– Kujwayelekile ukuzizwa udanile, ulokukhathazeka, ukwesaba kumbe uzondile ngalesi sikhathi. Khuluma labantu obethembayo abafana lomdeni kumbe abangane.
– Nxa kumele uhlale ngekhaya, dlana kuhle, uzivoxavoxe uphinde uxoxisane labathandekayo.
– Hlala uxoxa labathandekayo ku-email, kumakhalekhukhwini kumbe kunkundla zokuxhumana. Ungabhemi, unganathi tshwala kumbe uthathe izidakamiswa.
– Nxa uzizwa uphelelwa, khuluma labezempilakahle abafundisi kumbe yiloba ngubani omethembayo.
– Woba lohlelo lokuba uzakuya ngaphi ukuyadinga usizo ungagula.
– Lingahlali lilalele kumbe libala okusabalaliswa emaphepheni kumbe kunkundla zokuxhumana okudanisayo.
– Woba lendlela engavikela abantwana abatshiywe bodwa ekuhlukuluzweni ngokocansi kumbe ezinye indlela ikakhulu labo abatshiywa bodwa ngoba abazali bevalelwe.