WATSHA TSOTSI: Abafundi balwisana lokudakwa!

06 Apr, 2017 - 00:04 0 Views

uMthunywa

KUNDATSHANA yethu edluleyo sikhulume ngodaba lwamacala lamalungelo oluntu sisithi ukwetheswa icala kakutsho ukuba uyisigilamkhuba kodwa yikugconwa kuphela njalo kuyindlela yomthetho eyokuhluza indaba zakoCALA lomzali wakhe uSigilamkhuba lo, ukuze kubonakale ukuba umetheswacala umsulwa na kumbe hatshi.

Phela angithi ngeso lomthetho, umuntu wonke umsulwa!

Kule indatshana sizasebenzisa isibonelo samalungelo abasakhulayo kunye lamacala abande ukutholakala bewetheswa kumbe ukuwadala. Lokhu kuza ngemva kokuhlangana lomsebenzi omuhle oqhutshwe liqembu labafundi baseHwange High School elilwisana lokusetshenziswa kwezidakamizwa lobunye ubunke obutholakala kwabasakhulayo. Iqembu leli ngelethiwa igama elihambelana lomsebenzi walo elithi, Anti-drug Abuse Club ngeSiNgisi, ADAC ngamafitshane.

I-ADAC liqembu lomanyano wabantwana bezikolo ezikugatsha lwezemfundo, abasanda kuqeda uFomu 4 kumbe 6; abakugatsha lwezemfundo yaphezulu labanye abasakhulayo abazinikela ukusebenza labafundi bebambane lamapholisa ukuze benqabele ukudalwa kwamacala agoqela ukusetshenziswa kwezidakamizwa; ukunatha utshwala; ukuqilwa kwabafundi besifazane ngabesilisa abadala kulabo, ukuyekeliswa isikolo sebezithwele, lokunye okunjalo.

Kube lithuba elihle ukuhlanganyela leqembu le-ADAC, eliqoqe umkhosi eliwethe “The Peace Bash 01/2017.”

Indikimba yabo abafundi laba lonyaka, ibingeyokuthi, “Youths In Action Against Drug and Alcohol Abuse To Safeguard Peace and Security,” ethathelwe kweyeZRP ethi, “ZRP Serving and Safeguarding Peace and Security In Grace, Stability And Nationhood.”

Umkhankaso lo ngowakuqala lonyaka ngemva kokuphawulwa komsebenzi lo ngokusemthethweni okwenziwa ngusibalukhulu wabacuphi beZRP abe Criminal Investigation Department (CID) eMatabeleland North, uSuperintendent Sherpherd Tachiwona ngoMpalakazi nyakenye. Kesiphindele kunhloso yethu yalamuhla eyamalungelo abantwana lamacala abande ukuwetheswa.

Phela kulabafundi abazitshela ukuba bona sebesazi umthetho ukwedlula ababalisi kunye labazali babo, bezitshela amanga. I-Criminal Law (Codification and Reform) Act Chapter 9:23 inika abaphathi bezikolo labazali amandla okulaya abantwana ngoswazi ngakho-ke, lingaziyengi bokhekhe lisithi kalisatshaywa!

Amalungelo abantwana atholakala kuSection 81 kusisekelo sombuso Amendment Number 20 Act. Isiqendu lesi sichaza obala amalungelo abantwana okuyilabo abaleminyaka engaphansi kwe-18 ubudala.  Ilungelo lakuqala ngelokuphathwa ngendlela efanayo phambi komthetho kungakhathalekile ukuba ngumfana kumbe yinkazana lokulalelwa; ukwethiwa igama lesibongo somdabu; ilungelo lokuba yisizalwane sakuleli; ukuba lesitikinyane sokuzalwa; ukunakekelwa ngumdeni/ abazali kumbe umondli; ukuvikelwa ekuhlukuluzweni; ilungelo lemfundo, ukwelatshwa, ukudla okwakha umzimba lendawo yokuhlala; ukungaqatshwa kumbe ukungeniswa kwezodlakela/ ezempi mahlayana; ukubanjwa ngamandla kwezombusazwe; ilungelo lokungabotshwa mahlayana nje — nxa bebotshiwe, bengahlanganiswa labadala; ukuvikelwa lidale leHigh Court kwezomthetho eliyilo umzali wabantwana bonke bakuleli lamanye amalungelo anjalo.

Lizananzelela ukuba amalungelo la akukho lapho anika khona abantwana igunya lokwephula umthetho, ukungahloniphi kumbe ukuphila ngobunke lomona. Kodwa ondla umntwana okhululekileyo onikwa ithuba lokupha umbono wakhe omela osowabo, yena kunye lomphakathi ngoba iziphiwo zitshiyana. Labana-ke abantwana esikhulume ngabo abazenza abakwaziyo, yibo abahluphana lababalisi/ abanye abantwana, ukubhema lokunatha kunye lokwephula umthetho okugoqela ukweba, ukubulala, ukudlwengula lokunye!

Iqembu leADAC-ke lona liyakwala lokho njalo lethule izinqumo zempumelelo yalo kumpi le alihlome ngazo: — ukucebisana ngezamacala aphathelane labo enzakala ezikolo; ukuphathisana leZRP ukulawula imithetho ephathelane labantwana; ukuqoqa impahla yokuqhuba umsebenzi wabo; ukuhlela amasu okwenqabela ukudalwa kwamacala ebantwaneni; ukudlelana kusukela besesesikolo baze baphume ukuze bangalahleki empilweni lokuhluza amacala abikwa emapholiseni aphathelane labantwana; ukuze baphungule ubugebengu/ ukungezwa / umona lokunye okunjalo ebantwaneni. Bafisa abantwana, abayikusasa lesizwe, bakhule bethobekile, ubuntu lobuqotho obuzaqhubela phambili isizwe.

Kubikwa mhlaka 15 Mabasa kuzabe kulomunye umkhankaso ojonge ukuqoqa isikhwama sokuqhuba umsebenzi lo.
Silifisela ikhefu elihle bafundi, lingadakwa kumbe ukuzithwala!

WhatsApp — +263-783185092 [email protected]

Share This:

Sponsored Links