uMthunywa
KUYADANISA ukubona umntwana esala ukuya esikolo kungela sizatho esiqinileyo.
Uthole umzali eseginqile ezama ukuthi aphelekezele umtanakhe nanku phela kungeke kwenze ukuthi amyekele ahlale endlini.
Abantwana abandise ukwala ukuya esikolo ngabafundi abasakubanga laphansi kungakho-ke kuqakathekile ukuthi abazali badinge indlela yokukhulumisana labantwana bethole isizatho sokuba kungani umfundi esala ukuya esikolo.
Zisanda kuvulwa nje izikolo emalokitshini ekuseni nxa kuphakathi kweviki kuzwakala imikhosi ivela kunhlangothi ezehlukeneyo abantwana bekhala bengafuni ukuya esikolo.
Kuyenzeka ukuthi umfundi engabe esesaba ukuhlukuluzwa ngabanye abafundi, etshaywa ethathelwa ukudla. Nxa evuka ekuseni umfundi angacabanga lokhu kuhlupheka usuka akhethe ukuhlala endlini angahambi esikolo.
Abanye njalo abafundi bayabe besala ukuhamba ngoba besesaba umbalisi ngokwakhe. Kungenzeka ukuthi umbalisi uyatshaya hatshi okokudlala, umntwana angaphambanisa kancane kumbe nxa engazwisisanga akutshelwayo aqale ahlatshwe ngempama.
Lokhu kwenza abantwana batshaywe luvalo nxa becabanga ngokuya esikolo.
Abazali akumelanga bakuthathe kalula ukuthi umntwana kafuni ukuya esikolo ngoba uyasizonda kodwa kumele badingisise izizatho baphange bazilungisise ngoba umntwana elakho ukukhula engenelisi esikolo ngenxa yesenzo esilakho ukuvikelwa masinyane.
Lokhu kuyafana lasendlini, uthola ukuthi umntwana nxa ebuzwa ngolutho oluthile aqambe amanga. Okungenza umntwana aqambe amanga kungabe kuyikwesaba ukutshaywa. Abazali esikhathini esinengi banakana ukuthi ukukhuza umntwana yikumtshaya kanti cha lokhu akusiqiniso. Yebo kulokutshaya umntwana umuntu emkhuza besekusiba lokutshaya umntwana okudlulisa amalawulo okuyabe sekusenza umntwana abe yisiqoqodo.
Nxa eqamba amanga uyabe esezama ukuzivikela nanku uyabe esazi ukuthi angalikhuluma iqiniso loba ephambanisile uzathethiswa.
Lokhu kuyafana njalo lasemsebenzini. Uthola ukuthi izisebenzi ziyabhejela ukukhuluma amanga ngoba zisazi kamhlophe ukuthi nxa zingakhuluma iqiniso ilanga liyazitshonela.
Kuqakathekile ukuthi abantu bakhulumisane kuhle emsebenzini.
Kuqakathekile njalo ukuthi abazali lababalisi bathole indlela yokukhulumisana labantwana, bengaze bahwabha.
Umuntu ohwabhayo nxa ekhuluma kahlonipheki kodwa uyesabeka. Abantu bandise ukuqhuqha nxa bethi bezixoxela umuntu abamesabayo angene.
Lokhu akulunganga. Abantu abanengi basuka banakane ukuthi ukuhwabha yikho okuzabanika inhlonipho kumbe ukutshaya yikho okuzakwenza bahlonitshwe kanti cha.
Kuyinto enhle ukuthi abazali balaye abantwababo besabancane nanku lesaga siyatsho ukuthi “isigogo sigoqwa sisemanzi”.
Ekugoqeni isigogo abazali kumele benze lokhu ngobuciko obukhulu ngoba belakho ukukhulisa isiqoqodo ngendlela abayabe bekhuza ngayo umntwana.
Kuhle ukuthi umuntu nxa ethethiswa kumbe ekhuzwa anikwe isizatho esigcweleyo esokuba utshayelwani kumbe uthethiselwani.
