uMthunywa
UKUPHUMELELA kwesizwe kubonakala elimini lwaso. Ulimi, lempawu zalololimi ziyinsika yempilo yesizwe. Ukuma kwesizwe kungenxa yendimi zaso njalo ukutshabalala kwendimi kutsho ukutshabalala kwaso isizwe.
Ulimi yilo oluqukethe indlela abantu abaziphatha ngayo, indlela okufanele abantu bakhulumisane ngayo, baxwayisane ngayo, njalo bakhangelane ngayo, ngaphandle kwalokhu siyabe sesitshabalele isizwe. Ngakho-ke nxa ulimi selutshabalele kutsho ukuthi lalesosizwe asisekho — sesifile, asiseyikuvuka.
Kuyonale iviki ugatsha olubona ngeZabatsha, Ezemidlalo, Ezobuciko leZokuzithokozisa luqhube umhlangano wezindimi zonke eziselizweni iNational Languages Conference eVictoria Falls ngenhloso yokubona ukuthi indimi zonke ezananzelelwa kusisekelo sombuso welizwe ziyasetshenziswa ukuze izizalwane zakuleli zenelise ukuphatheka kunhlelo zelizwe kanye lasekuthuthukisweni kwelizwe.
Kumhlangano lo, ingatsha zonke zikaHulumende zikhuthazwe ukuba yonke imbiko yomphakathi kumele ibhalwe ngendimi ezedlula ezintathu ukuze uzulu azwisise ngoba ulimi luyisikhali esibalulekileyo okufanele sisetshenziswe futhi sigagadlelwe yibo bonke abantu emhlabeni.
Yilo njalo ulimi oluqukethe indlela okumele abantu baphilisane ngayo futhi olungasiza ukuthi kube lentuthuko elizweni. Ngamanye amazwi singathi ulimi lungumthombo lapho isizwe esikha khona ulwazi ngemikhuba langamasiko aso. Osekhohliwe ukuthi umkhuba othile wenziwa njani ugijimela elimini. Kodwa nxa lungasekho selutshabalele uqonda ngaphi lo oselahleka? Uyabe esesenkangala.
Kuleli kulendimi ezingu-16 ezisemthethweni kodwa phakathi kwazo zikhona indimi eseziphosa ukutshabalala ngenxa yokuthi abanikazi bazo bayabe bengazinanzi bona ngokwabo njalo bengaziqhenyi ngazo.
Kuqakathekile phela ukuthi umuntu aziqhenye ngolimi lwakhe ukuze enelise ukululondoloza ngokufundisa abantwabakhe. Ngaphandle kwalokhu luzaya lutshabalala nje kungabi ndaba zalutho.
Abantu bayesaba ukuhlekwa ngabanye abantu yikho nje bengazikhulumi indimi zakibo. Kambe ungesaba ukuhlekwa ngobuyibo bakho na? Kumele uzitshaye isifuba ngokunanza amasiko akho ngoba eyiwo atsho ukuthi ungubani, ovela ngaphi kwendawo.
Abantu bakithi bandise ukuqakathekisa konke okwesiLungu basuke beyise okwakithi. Umuntu wonke kafunde ukukhuluma ulimi lwakhe ekhululekile sitshiyane lento yokufuna ukuba ngabelungu abamnyama. Akukuhle lokhu ngoba siyabe sizibulalela indimi zethu lamasiko ethu.
Sehlulwa yini kanti ukuthi sikhulume ulimi lwethu lapha esifuna khona abanye abantu besenzanjalo?
Kungumbono kaMthunywa ukuthi umhlangano lo uzakuba yisiqalo sokuthi abantu basukumele phezulu batshengise ukuthi bayaziqhenya ngendimi zakibo hatshi ukwekela ezinye indimi ziqakathekiswa ukwedlula ezethu.
