uMthunywa
ABAZALI kabafunde ukuhlala benakekela abantwababo ngaso sonke isikhathi khepha kulezinsuku zinengi ingozi ezingabehlela abantwana. Lokhu kungenxa yokuthi umntwana kacabangi njengomuntu omdala okuyingozi yena kakuboni kuyingozi.
Kuyinto ebuhlungu ukuthi sizithole sesibuthene sikhala ngenxa yesehlakalo esingabe sesithe senzakala ebesilakho ukuthi sisivikele lula.
Kumele sinanzelele nxa siphuma ezindlini ukuthi sitshiye izinto zimi kanjani. Kumele njalo sinanzelele ukuthi sitshiya abantwana bekhangelwe ngubani.
Kuyingozi ke ukuthi abadala baphume endlini batshiye abantwana bebodwa ngoba belakho ukusala bedlalisa izinto eziyingozi ezinjengengqamu, umlilo, umuthi lokunye okunjalo kukanti njalo balakho ukusala bevakatshelwa yizigangi.
Abadala bazakuthi bethi bayafika bathole umntwana mhlawumbe usengogijinyiswa yisisu. Awusoze ubekwazi ke wena mzali ukuthi kuyini okubangele lokhu.
Umntwana uvele ngemvelo uthanda ukubambabamba yonke into. Kungakho ke nxa abadala bephuma kuhle batshiye umuntu osekhulile ukuba abe yilihlo kulezingane.
Okunye osekusenza kube yingozi enkulu ukutshiya abantwana bebodwa yikuthi sekulezikliwi ezihlala zilindele ukwenza okubi.
Umntwana ulakho ukuthunjwa abulawe. Kuviki nje esanda kwedlula kulabantwana ababili abazalwa kumuli yinye abaleminyaka eyisikhombisa ababuleweyo eNyanga bevela esikolo, izidumbu zaphoselwa esambuzi. Nyakenye njalo kulomunye umntwana okuthiwa nguTapiwa Makore laye owabulawayo ngemva kokuthunjwa edlala labanye abantwana.
Kulezinsuku sokuyimvama ukuzwa ngezigilamkhuba ezibulala abantwana zifuna izitho zomzimba kungakho-ke kumele sinanzelele ukuthi abantwana sonke isikhathi badlalela lapho umzali enelisa ukubabona khona. Kumbe nxa kuyikuthi usemfitshane esiya esikolo kungcono ukuba amhambise aphinde ayomthatha esikolo ngoba yiyo kuphela indlela yokulondoloza impilo zabantwabethu.
Ye kuliqiniso ukuthi elokufa kalitsheli kodwa-ke lapho esenelisa khona njengabazali kuhle ukuthi sizame ngokusemandleni ethu ukuthi sibavikele.
Kuzehlakalo esizibalise phezulu, kukhonjwa izihlobo ekudalweni kwamacala la, lokhu kungabe kusitsho ukuba khathesi kakho umuntu okumele umthembe ngempilo yomntanakho ngoba akwaziwa ukuthi lowomuntu uyisimakanjani kodwa kuhle ukuhlala uqaphele ngelokhozi ukuthi abantwana baphephile lapho abakhona.
Kuyanceda njalo ukuthi abadala nxa bebona umuntu abamsolayo esigabeni baphange benze umhlangano badinge ukuthi benzeni kumbe bamqonde bayembuzisisa hatshi ukuthi uma sokwenzakale ubugebengu obithile bakhale bona besazi ukuthi bebelakho ukuzinceda.
Yebo kwesinye isikhathi lezi ngozi zenzakala kungela ukuthi besingazivikela njani khepha kuqakathekile ukuthi nxa ikhona indlela esingazivikela ngayo sizame ngazo zonke indlela.
Ngithemba siyisifiso somuntu wonke lapha elizweni ukuthi abomthetho bajezise izikliwi lezi ngendlela ebuhlungu ukwenzela ukuthi abanye abantu bafundele kuzo.
Kuqakathekile njalo ukuthi izikliwi eziphatheke kulo umsebenzi omubi kangaka zihlale zisazi ukuthi akulaqili elake lazikhotha emhlane. Lizakubakhona ilanga lapho abazabanjwa khona.
Kuyinqobe yawo wonke umuntu eyokubona ukuthi amalungelo abantwana ayavikelwa.
