
uMthunywa

KULENDABA esegudwini elizweni eyokuxotshwa kwabantwana besikolo seDominican Convent eHarare ngenxa yokusebenzisa izidakamizwa.
Umkhuba wokusebenzisa izidakamizwa lo uyaqhela endaweni zonke zelizwe. Abantwana abanengi sebephumile emgwaqweni oqondileyo baphambuka.
Ukuzwa ukuthi umntwana uthatha izidakamizwa, yindaba wonke umzali angafisi ukuzwa ukuthi umntanakhe uyingxenye yayo kodwa iqiniso yikuthi banengi abantwana bezikolo asebesenza ubutshapha obufana lalobu bokusebenzisa izidakamizwa baphinde banathe lotshwala.
Okudanisayo yikuthi abantwana ngenxa yokusebenzisa izidakamizwa abasakhuzeki, sebejola labantu abalingana laboyise. Yisiga esesabekayo lesi, esenyanyisayo njalo esilihlazo emphakathini.

Izidakamizwa
Kuyaziwa ukuthi kulabantu asebegangile phandle abadinga imali ngokuthengisela abantwana besikolo izidakamizwa, labo abantwana bakhona bazithenge bethi bayazithokozisa.
Isimanga yikuthi labo abathengisa izidakamizwa endaweni ezitshiyeneyo bayaziwa ukuthi ngobani kodwa okusuka kwenze abantu bazidle amathambo engqondo yikuba kungani bengabotshwa kodwa beqhubeka bephambanisa impilo zabantwana abangabakhokheli bakusasa.
Ukusa kwamalanga abantwana bayatshona phakathi komkhumbi lo wezidakamizwa sikhangele kungekho esikwenzayo. Kuyadingeka ukuthi kulwiswe ukusetshenziswa kwezidakamizwa ngokuqala kubotshwe labo abazithengisayo.
Kungani abomthetho kukhanya sengathi kabenzi lutho ngakho? Kwesinye isikhathi sasizwe kuthiwa bangaze babotshwe lisiyatshona ilanga uyabe esekhululiwe. Kambe labo bantu kumele bahlale bakhululekile nje ikusasa labantwabethu liphanjaniswa yibo sikhangele?
Abazali abanengi basebenza gadalala ukuze bahambise abantwababo ezikolo kodwa izigilamkhuba lezi ziphethe zitshonisa abantwana phakathi komkhuba lo wokuthatha izidakamizwa ngamandla.
Kukanengi sisizwa ngamaphathi aqoqwa ngabantu abadala babize abantwana laba abancane bafike babaphe izidakamizwa andubana baye labo emacansini bengasazi lutho okungenye yezindlela ezimemethekisa igcikwane lengculazi.
Kungumbono kaMthunywa ukuthi kuyadingeka ukuba abazali baguqule indlela abaziphatha ngayo, baziphe isikhathi sokunanzelela abantwababo kunye lokuhlola izikhwama zabo zesikolo ngoba kungaba ngenye yendlela engenza bananzelele kusemasinya nxa umntwana esengene kumkhuba wokusebenzisa izidakamizwa.
Kuyadingeka futhi ukuba ababalisi labo babambisane labazali nxa kukhona abakusolayo ngokuziphatha kwabantwana bakhulumisane labo kuzanywe ukuthi kubunjwe abantwana abalezimilo ezifaneleyo emphakathini.
Kambe kwehlulani ukuthi abomthetho babophe izigilamkhuba lezi ezithengisa izidakamizwa ukuze lokhu kuphele.

Izidakamizwa
Sikhuthaza inhlanganiso ezibona ngempilakahle yezakhamizi ezifana lama-residents associations ukuthi zibone ukuthi imkhuba emibi efana lale iyaqedwa emphakathini.
Ukusebenzelana ndawonye kwamapholisa, ababalisi kunye lezakhamizi kubalulekile.
Kumele abantwana abasezikolo bavikelwe ebubini, bacetshiswe ngendlela eyiyo. Lokhu akudingi umzali oyedwa kodwa sonke isigaba kumele sisebenze, kukhuzwe abantwana. Abathengisa izidakamizwa babotshwe.
Kungakho kungumlandu womuntu wonke ukuthi kuqedwe umkhuba lo omubi.