
Sikumbuzo Dabengwa
Selidumela emansumpeni bakwethu. Isikhathi sesidliwe ngumangoye. Asesondele amalanga okuhlalela izivivinyo zokuqamuka komnyaka lonyaka. Inengi selivele laqhutshelwa uluhlu lokulotshwa kwaleyimihloliso njalo indoda yinye ngayinye akusamelanga ilale nxa sekunje.
Inkulumo esegudwini yiyo eyokulungiselela imihloliso esemqoka kangaka. Kungani sisithi isemqoka kumfundi munye ngamunye ozahlalela imihloliso yakhe yokugqiba izifundo? Isemqoka ngoba imihloliso le iyindlela yokuba yisibuko salokhu okungenziwa ngumfundi ekupheleni komnyaka.
Iqakathekile njalo ngoba iyamlola umfundi ekusebenzeni gadalala ukuze baphume lempumela elohlonzi ekugqibeni kwabo ibanga elithile. Asikhangeleni abafundi abalandelayo sihlolisise ukuziphatha kwabo ngalesi isikhathi sokulungiselelwa kwemihloliso.
a) Umfundi wogwalo lwesine kubanga eliphezulu usesikolo afunda ehlala esikolo. Ulokudonda ukuvula izingwalo. Ufuna ukuqala athi yoko kancane akhokhe umoya nanku bavela bala kumaviyo ngethuba lokubala ntambama. Asilalele bexoxa :-
A) “Sihle mngane, ngicela ungivuse phakathi kwamabili. Ngifuna ukubala sekuthule kwathi cwaka,” etsho ethi mfe amanga. Angithi layizolo umvuse waze wadela umuntu wenkosi. Akuvukwa lapha. Isifiso sikhona, kodwa emva kokuthi yoko akuvukeki, umuntu uzamula kokuphela elokhu edonsa ingubo.
Imibuzo
1.Kambe lumfana uzimisele ukuloba imihloliso na?
2. Kuyini okuveza ukuba lumfundi kazimiselanga ekuphumeleleni kumihloliso yakhe?
3. Qamba izinto ezimbili ezenza umfundi ehluleke ukubala.
B) UJohn usele yedwa etafuleni laphana. Uyaphendla izindodla lezindodla zezingwalo. Kukhanya usephakathi kokuzivivinya ngamaphepha emihloliso eyadlulayo. Inkomitsho kahololo, uhwithwayo phela, ithe ne laphaya kutshengisa ukuba uke wathi mothu kancane ukuze axotshe ubuthongo.
Ilembu elisangutshana encane ulithandele ezinyaweni yeka, uyasetshenzwa lapha. Izinsiba zokuloba zemihlobohlobo etshiyeneyo yizo aloba ngazo ukuze kutshiyane imicijo yakhe. Kunengi kungebaliswe uJohn akwenzayo ukuze angaphambanisi ukulungiselela imihloliso yakhe.Izimpendulo zonke uzifaka ekujuleni kwengqondo qho.
Imibuzo
1.UJohn uzimisele ukubala aphumelele kumihloliso yakhe.
Letha ubufakazi balokhu bube bubili.
2. Qamba okubalisiweyo okungenza umfundi atshaye akhucule kumicijo yemihloliso.
Kuyavela ukuba abafundi kufanele basebenze ngokuzikhandla ukuze isinkwa size etafuleni kwelizayo. Asizameni ngazo zonke izindlela bafundi. Kuzalunga konke.