Siphathokuhle Ngulube
Salibonani bafundi. Ngithemba liqhuba kuhle emihlolisweni yenu. Kuzifundo ezedlulileyo sikhangelile kakhulu ngokufa. Siyaqhubeka njalo sikhangela amagama aphathelane lokufa.
Akhona amagama avele asetshenziswa kakhulu nxa kufiwe. La ngamagama akhomba kakhulu ukuthi yinto engajwayelekiyo njalo engathandwa ngabantu. La amagama ungawezwa ekhulunywa uhle wazi ukuthi kulomonakalo komakhelwane.
Kwandile ukuthi nxa umuntu ekade egula, angadlula emhlabeni, sibezwe abadala besithi, “Aaah uzibani kwehlule”. Igama elithi kwehlule liveza khona kanye ukuthi lowo zibani akasekho emhlabeni. Phela umuntu bafundi akutshiwo ukuthi ufile. Kuyazila kakhulu. Kuthiwa uzibani akasekho kumbe hayi sekwehlule.
Okunye njalo bafundi okwandileyo yikuthi nxa umuntu esetshonile abantu basukume baye lapho okudutshekwe khona. Kulendlela abafika bakhulumise ngayo abantu. Bafika bathi “Bantu, sesihlangana ngenhlupho kumbe langalezo bantu.” Le yiyo indlela yokukhulumisa abatshiywe yisihlobo sabo.
Akuvumi ukuthi ufike uthi, “Kanti uzibanibani sesifa bantu” kuyazila kakhulu njalo kulihlazo esintwini.
Kanti ke ukuya khulumisa abatshonelwe yisihlobo kuthiwa yikuya esililweni.
Esililweni kulapho okudutshekwe khona. Kuthiwa kusesililweni nje ngoba kuyakhalwa lapha ekhaya akulanjabulo. Nxa umuntu esebhubhile, uyabuthwa. Yikwenzani ukubutha otshonileyo? Yikubuyisa umzimba womuntu otshonileyo uhlangane kanye lokumvala amehlo lomlomo. Phela umuntu osebhubhile uhle avalwe amehlo ukuze nje abengathi uzilalele hatshi ukuthi abekwe evule amehlo.
Isenzo sokubutha lesi abanye bathi yikumgoqa. Ukumgoqa kufana xathu lokumbutha. Abadala bayakwazi ke ukugoqa kumbe ukubutha othuleyo. Umuntu wonke emhlabeni ulebizo abizwa ngalo kodwa kuhle sinanzelele bafundi ukuthi umuntu nxa esethule, lelo bizo alisasebenzi sokuzila nje ukumbiza ngalo. Osethule kungathiwa yisidumbu kumbe ngumufi kumbe njalo umuyi.
Ukufa ke kuyatshiyana ngendlela okubuye ngakho. Akesithi umama ubekhulelwe wasebeletha umntwana othuleyo. Umama lo, abadala abatsho ukuthi ufelwe kodwa bathi uswele. Ukuswela ke bafundi ligama elisebenza ukuchaza ukuthi umuntu ubekhulelwe kodwa kasabelethanga njengoba bekukhangelelwe usuke wathola inkonyane ithule.
Umuntu omdala otshonileyo uyangcwatshwa. Ibala “ukungcwaba” litsho indlela yokufihla kumbe yokulondoloza osethule. Kanti ke futhi othuleyo ungcwatshwa engcwabeni kumbe elibeni.
Kuyini ingwaba bafundi? Ligodi eligejwayo ukuze kufihlwe lo osethule. Iliba lalo libala elitsho okufanayo lengcwaba. Nxa sekugcwatshiwe kuyagqitshelwa besekufakwa amatshe phezulu. Amatshe la abizwa kuthiwe yintaba.
Okunye njalo okumele sikunanzelele yikuthi iphahla akutshiwo ukuthi lifile kodwa nxa lingeliyintombazana liyetheza nxa lingelingumfana liyekwelusa. Kuhle ke bafundi sibewazi amagama aphathelane lokufa ukuze singabi lihlazo ekukhulumeni kwethu.
Asihlanganeni ngeviki ezayo.
