Ukwakhiwa kwesabizwana soqobo

19 Mar, 2020 - 00:03 0 Views
Ukwakhiwa kwesabizwana soqobo

uMthunywa

ISABIZWANA soqobo sakhiwa ngendlela ezimbili

Indlela yokuqala – Njengoba isabizwana soqobo sibunjwa ngamalunga amabili – isiqalo lesiqu, singatsho ukuthi isabizwana soqobo sakhiwa ngesiqalo lesiqu.

Izibonelo: thina > thi + na – thi > yisiqalo, na – yisiqu, sona > so + na – so – yisiqalo, na- yisiqu.

Indlela yesibili – Isabizwana soqobo sakhiwa ngokuhlanganisa isivumelwano senhloko lesakhi sesabizwana soqo u “o” lesiqu u – na.

Izibonelo: Kusigaba 5 isivumelwano senhloko u “li-” sihlangana lesakhi sesabizwana soqobo “o” lesiqu sesabizwana soqobo –na sithole isabizwana soqobo u “lona”

Kusigaba 2 isivumelwano senhloko u “ba-“ sihlangana lesakhi sesabizwana soqobo “o” lesiqu sesabizwana soqobo “-na” sithole isabizwana soqobo u “bona”.

Kusigaba 9 isivumelwano senhloko u “i-“ sihlangana lesakhi sesabizwana soqobo “o” lesiqu sesabizwana soqobi “-na” Sithole isabizwana soqobo u “yona”.

Nanku esikunanzelelayo: Nxa isivumelwano senhloko singungwaqa lonkamisa, nxa sihlanganisa lesakhi sesabizwana soqobo, unkamisa wesivumelwano senhloko uyasuswa indawo yakhe ithathwe yisakhi u – “o” kanje: s(i)- + o + -na = sona, (lu)- + o + -na = lona.

Nxa isivumelwano senhloko singunkamisa siyahlangana lesakhi sesabizwana soqobo. Ngenxa yokuthi elimini lwesiNdebele onkamisa abalandelani, unkamisa oyisivumelwano senhloko uguquka abengusingankamisa, kanje: (i-) + – o + -na = yona, (a) + o + na = wona – usingankamisa (y) + o + na = yona, (w) + o + na = wona.

Share This:

Sponsored Links