Ukuhlaziya inkondlo

25 Jun, 2020 - 00:06 0 Views
Ukuhlaziya inkondlo

uMthunywa

Ugwalo — Ugqozi Lwezimbongi
Ziqoqwe zahlelwa nguP Mpofu
Ugwalo ludindwe yiMambo Press ibambene leThe Literature Bureau
Imbongi nguM S Siziba
Isihloko senkondlo — Lobhengula KaMzilikazi

LE ngenye yezinkondlo engangena kuluhlu lwezinkondlo oluthiwa yizibongo zamakhosi. Uluhlu lolu ludumisa amakhosi kaMthwakazi olugoqela oMzilikazi kaMatshobana, izinduna oMagwegwe laye uLobhengula wamawaba umntakaMzilikazi kaMatshobana okunguye owadabula isizwe sikaMthwakazi evela kwaZulu lapho owayebalekela khona uTshaka inkosi yakwaZulu. Sisiyaphutsha inkondlo le siyabe sesifundile izinto ezithize ngoLobhengula.

Imbongi iyasilandisela ngembali kaLobhengula kaMzilikazi laye owaba yinkosi ngemva kukayise uMzilikazi. Kusukela ekuqaleni siyezwa ukuthi uLobhengula kaMzilikazi yiNkosi yamakhosi. Ukhokho kaLobhengula embusweni nguTshaka yena owadabula isizwe esikhulu sakwaZulu. UTshaka kuthiwa wakhexisa owangaphansi umNgisi lomBhunu. Le yimihlobo eyabona umbuso kaTshaka, kayaze yawuthanda yikho nje kuthiwa bakhexisa owangaphansi umlomo befuna ukuwuhluthuna lowo mbuso.

Sekukubi amaNgisi lomBhunu sebefuna ukumhluthunela umbuso uTshaka wakhetha ukufa lanxa nje wabulawa ngabafowabo. Kwakuvele sekusobala ukuthi amaNgisi lamaBhunu sebewufuna umbuso. Wafa uTshaka wakwaZulu kodwa wabazisa abafowabo ukuthi loba bembulala nje abasoze babuse okuyangaphi ngoba izinyoni zezulu zasezindiza seziwuhahabela umbuso. Wabatshela abafowabo uTshaka ukuthi ilizwe lakwabo seliyobuswa zinyoni esitsho wona amaBhunu lamaNgisi.

Lamanje esefile uTshaka akubanga lasibanga eside abamhlophe bengawuhluthunanga umbuso kwabeNsundu. Sibuyela kuLobhengula lo inkondlo engaye imbongi ithi uyise kaLobhengula, uMzilikazi kaMatshobana wakhetha inotho walubhekisa enyakatho. Nxa singathi fahlafahla ngodaba lolu uMzilikazi wayengomunye wezinduna zikaNkosi uTshaka ezazihamba ziyehlasela zithumbe inkomo zibuye zimnike.

Ngelinye ilanga uMzilikazi kaMatshobana wathi esezithumbile izinkomo wafikelwa ngumbono ukuthi abaleke lazo zibeyinotho yakhe.

Wasuka-ke khonale eZansi Afrika walubhekisa enyakatho ehamba esakha isizwe eqonde kuleli elakithi. Wayehamba efohloza eqonde kuleli elakithi kwanda ukudinwa njengoba kuvele kuyimvelo wema. Imbongi iyasitshela ukuthi uMzilikazi wadabula esikhulu isizwe saMaNdebele kaMzilikazi. Ehamba esenzenje uMzilikazi wathumba izizwe ezinengi endleleni wafukela sasikhukhukazi zonke izizwe samaqanda.

Kusenzakala konke lokhu abamhlophe labo abasebengenile eMzansi babekhangele konke lokhu labo belandela elizweni lobomi.

Imbongi isebenzisa isifaniso etshengisa ukuthi abamhlophe labo basebephithizela kwelikaMthwakazi. “Zandiza inyoni ezimhlophe samajub’ephokweni/ Zibona phela yon’inotho yakhe yochago, inyama legolide.” Liqotho lelo ngoba abamhlophe beza kuleli elakithi bebona ukuthi yilizwe elinothileyo elilenkomo lomnotho kwezenjiwayo. Babekufuna konke lokhu abamhlophe befuna ukwemuka abaNsundu lokhu.

Ngomusa uLobhengula wabavumela abamhlophe ukuthi bangene elizweni ngoba sebelokhu bephitshekile ngokucela ukungena. Kodwa kwakukhona umona kwabamhlophe beyifuna inotho yaleli lizwe bedinga amathuba okuhluthuna umbuso.

Share This:

Sponsored Links