uMthunywa
Ugwalo – Ugqozi Lwezimbongi
Ziqoqwe zahlelwa nguP Mpofu
Ludindwe yiMambo Press ibambene leThe Literature Bureau
Imbongi nguS N Thebe
Isihloko senkondlo – He –e –e . . . Mntanami
Inkondlo le imayelana lomzali osekhala ngomntanakhe oyintombazana othe ezalwa kwaba lethemba ukuthi kuzaba lobuhle bodwa obuzalethwa yilentombi. Umzali uthe izalwa lingane wathi ubongile. Bayabonga phela abantu nxa kuthe kwazalwa umntwana. Esezelwe umntwana umzali njengemfanelo wondla umntwana lowo, wamutha lebizo wathi nguS’bongile. Wayebonga ukuzalwa kwaleyo ngane. Kodwa lamuhla umangele lowo mzali. Osekusenzakala akusahambelani lezenzo zomntwana.
Sokwenzakale isimanga yikho umzali lo esebuza ethi: “Yini le alamhlanje?” Uyalandisa lumzali ukuthi kuzwakale umkhosi kusigodi sonke nje ukuthi kufike imvu yomhlahl’enduneni, ukuba lom f’uphethe ilambi. Nxa sihlaziya imitsho le sithola ukuthi kwakufike umbalisi omutsha esigodini sakibo, “imvu yomhlahl’enduneni”. Kukhanya uphethe isibane semfundo lujaha njalo ukufika kwakhe kunike abantu ithemba lokuthi abantwana sebezafunda okungaphezulu.
Kuvela sobala ukuthi ujaha lo yisikhwicamfundo esafunda ekolitshini yeMtali. Uyakwala umzali lo ethi konke lokhu okwakukhangelelwe ngu Zulu kanti ngamanga lawo.
Kwakhanya ukuthi lowo mbalisi yisagila esiyogila imikhuba. Umbalisi wokuza lo wagila imikhuba. Umbalisi lo uchazwa ngesingakethiso efaniswa leganyana elembethe esemvu. Uzenza olungileyo lumbalisi kanti ujonge ukubaxhwalisela abantwana.
Umzali uyakhala ngokuthi izimvu zakhe ziphelile ngaleliganyana elizenza imvu lona kuliganyana eliphangayo. Wasala emangele iganyana leli selibonele umntwana lemuka. Usekhala umzali lo ukuthi wamfundisa uSibongile ethembe ukuthi umntwana uzakwenza ngcono empilweni kodwa uSibongile wazikhupha ebeleni okutsho ukuthi kakulandelanga ukufunda lokho okwakuyisifiso sikayise. Ngokwenzenjalo wayezibona angathi ukhulile.
Esethe ukhulile uSibongile, uyise wamkhulula ukuthi azihambele kumbe enze akufunayo. Wabe uzithelile umzali ngoba uSibongile kuthiwa wahle wamuka waya ekudeni. Lamhlanje usengoyangisayo nanku uyise usembabaza ukuthi usegugudekile okutsho ukuthi usegugile yena emele ukuthi aluba usesemutsha. “Lamhl’uyin’usugugudekile waguga?” Usemenyanya uyise aze athi, “Suk abo?” Kamzweli size uSibongile wakhe lubaba ngoba lanxa esechiphiza iminyembezi umbuza ukuthi izinyembezi zakhe zitshoni?
Ekuhambeni kwakhe uSibongile wazithwala kumbe ingane ayaze yaphila. Umzali uthi: “Isilwanyan sakwemuk’ingane: Sathaph’uluju, sancinda, satshiy’ubhalu, Saqonula sagoduka sabheka kwaso” Umbalisi lo wayenga uSibongile wadlala ngaye wamtshiya esengolupheleyo.
