uMthunywa
UKUBA ngumkhokheli ungowesifazana akutsho ukuthi kumele utshintshe uziphathe okwendoda ngoba abaholi abanengi bengamadoda.
UNkosikazi Nomagugu Simelane-Zulu onguNgqongqotshe wezeMpilo KwaZulu-Natal, waveza lokhu ngesikhathi ekhuluma labesifazane kumhlangano wokucebisana ngolwazi.
UNkkz Simelane-Zulu wathi abantu besifazane uma besenza izinto ezenza ukuthi bavele ukuthi bangabantu besifazane kubosowabo abangamadoda, kuba sengathi kabalawo amandla adingekayo ukuthi babe ngabakhokheli.
“Uma nje uke waveza ukuthi uthanda izicathulo njengami kuba sengathi awulawo amandla adingekayo. Uma uke waveza ukuthi ungumuntu othanda ukuziphophotha kuvele kuthiwe kazi usithathaphi isikhathi sokwenza leyo nto. Yizo lezi zinto ezingenza ngibe umuntu wesifazane.
Ngingumholi wesifazane angifuni ukuba yindoda. Ngifuna ukuba ngumholi hayi ukutshintsha ubulili bami. Ngizithanda ngingumuntu wesifazane ngeshwa umhlaba esiphila kuwo abantu besifazane, kabalingani lamadoda,” kutsho yena.
Uqhubeke wathi uma kubhekwa abesifazane ababelwela inkululeko, abavezwa njengabantu ababengabaholi belwela inkululeko, bavezwa njengabantu ababeseka abayeni babo. “Uma singabheka umama Victoria Mxenge esikhathini esinengi uvezwa njengenkosikazi kaMnu Griffts Mxenge, akuvezwa ukuthi laye wayelwela inkululeko. Kuba sengathi wayesekela umkakhe kanti cha, yena wayengumholi elwela inkululeko ngokwakhe.
Umama * -Albertina Sisulu uvezwa njengomuntu owayengunkosikazi kaMnu Walter Sisulu, akuveli ezincwadini zomlando ezinengi ukuthi wayevele elwela inkululeko, bahlangana evele engumholi akabanga ngumholi ngoba kungumyeni wakhe umholi.
Mhlawumbe ukhona ongasitshela ukuthi wake wezwa ukuthi kwakungubani umholi womkhankaso wabesifazane wokuvala izindawo zokuphuza utshwala eMkhumbane? Asazi. Kulalokho kuvezwa indoda eyagqoka iphinifa yajoyina amakhosikazi. Lokhu kwenziwa emhlabeni esiphila kuwo futhi kuvuna amadoda,” kutsho yena
Uthe eMnyangweni wezeMpilo abantu besifazane abasebenza kuwo bangu-70% kodwa bangu-45% abasezikhundleni zokuphatha.
“Lokhu ngeke kuphele uma lathi bomama emakhaya sisaqhubeka ngokuthengela izingane zamantombazane odoli, ezabafana sizithengele amathoyi ezimota. Ungumama ufundisa indodakazi yakho eleminyaka eyisithupha ukugeza izitsha kodwa umfowabo oleminyaka engu-10 abe ezidlalela emgwaqweni.
Umuntu wesifazane ongendanga ulegama abizwa ngalo, ayiphathwa eyobuye emendweni, kuba sengathi akasaphili kanti uyaphila. Okumele sikwamukele yikuthi umuntu wesilisa lowesifazane bakhiwe ngokungafani noma sebesezikhundleni ngeke batshintshe.
Singabantu besifazane kumele sifunde ukubambana ngesandla sifundisane. Amadoda enze njalo. Muntu wesifazane, ungathi uma usuphumelele bese uyalikhahlela ilada okhwele ngalo ukuze kungabikhona omunye umuntu wesifazane okulandelayo,” kweluleka uNgqongqoshe.
UNkk Basetsana Kumalo ongusomabhizinisi, uthe uma ungusomabhizinisi kumele uzifundise ukuqala noma yiliphi ibhizimisi olifisayo ungavinjwa yibulili. “Uma ungumama osebenzayo ungalinge uzisole ucabange ukuthi kukhona okubi ngokuthi ungumama osebenzayo,” kutsho uNkk Kumalo.
