uMthunywa

Kwehlukana imibono ngesithembu sabesifazane

uMusa Mseleku

KWEHLUKANA imibono ngomthetho onakanwanayo ozavumela ukuthi abesifazane bakwazi ukuthatha isithembu samadoda elizweni leSouth Africa.

Usomabhizimusi wodumo lwesithembu samakhosikazi amane, uMusa Mseleku, uthi labo abaphakamisa ukuthi abesifazane bathathe isithembu kufanele babuyele emuva bayohlaziya kakutsha. UMseleku uxoxe leSolezwe ngeSonto ngaloludaba olusematheni, lokuthi uHulumende angase akugunyazwe ukuthi abesifazane bakwazi ukutshada labesilisa abangaphezu koyedwa ngesikhathi esisodwa. Uthi yichilo angakaze alizwe selokhu kwathi nhlo.

“Kunengi abangakubhekanga okubalulekile kulolu daba. Umuntu akaziphileli kodwa ulomoya othize ohamba laye.

Into yokulingana kobulili bafuna ukuyisebenzisa kabi manje ngoba kuse-Afrika lapha ngeke isebenze lento abayitshoyo,’’ kutsho uMseleku.

Uthe kuzokwandisa izingane ezizokhula zibe ngamalulwane ngoba zizaleke esimweni esilobunuku.” Ake ngithi nje uma owesifazane ethatha amadoda amane bese elala lawo wonke akhulelwe, leyo ngane izohamba yengamelwa amadoda amanengi bese konakala ulibo lwayo ngoba ilezithunzi zabantu abanengi,’’ kukhala uMseleku.

Uthe njengoba kukhuzwa udlame oluphathelane lobulili nje kulapho luzobhebhetheka khona kakhulu ngoba kuzolwiwa njalo kufe abantu. Uthe liyafa elihle kakhulu futhi kumphatha kabi ukuthi kukhona abantu abalesibindi sokukhuluma into enje.

USolwazi Jabulani Maphalala oyisazi sezamasiko ukhuze wababaza wathi ngumhlolo lo, uthe zonke izinhlaka azisukume zikhuze umhlolo ziyeke ubugwala.

“Akukaze kwenzeke ngitsho emandulo, kuyacaca ukuthi sebefuna ukutshintsha izwe balenze enye into esingayaziyo. Izwe liphethwe nguHulumende wabantu abamnyama, kanti baphethe ini uma kunje? Azikhulume izinhlaka zobukhosi, amaqembu ezepolitiki labanye bayeke ubugwala,’’ kutsho uMaphalala.

Umsakazi weVuma 103 FM, uJacinta Ngobese, uthe noma engeke yena akwenze lokho kodwa akaliboni iphutha ngalo mthetho.

“Mina ngithi kulungile impela ukuthi labesilisa bazwe lento ezwiwa abesifazane ngokuthatha isithembo. Njengoba kuyinto esihlongozwa ngilesiqiniseko sokuthi izoba semthethweni. Ngokwami ukubona uma owesifazane engajabulile ngomunye wabayeni bakhe uzokwazi ukuziyela komunye afike ajabule ngendlela afuna ngayo kuze kube lalo omunye unyusa amasokisi. Ngeke kusiphazamise lesibongo ngoba vele kulilungelo lakho ukusitshintsha uma utshadile futhi uyakwazi ukusebenzisa lezibongo ezimbili ngesikhathi esisodwa,” kutsho uJacinta. Uthe kukhona

asazokubhala eveza umbono wakhe ngalolu daba futhi luyamthokozisa.

Umsakazi woKhozi FM, uTshatha Ngobe, ukhuze wababaza wathi yichilo leli.

“Umuntu wesifazane udalelwe ukuthi akhongozele imbewu etshalwa ngowesilisa kuye. Akwenzeki ukuthi kutshalwe imbewu ehlukeneyo endaweni eyodwa. Ngitsho ebhayibhelini isithembu simukeleke kowesilisa. Noma kunjalo kodwa ngeke ngibahlulele abakuthandayo lokho ngoba wonke umuntu ulelungelo lokwenza into ayithandayo kodwa mina ngeke nje ngiyivume leyonto,” kutsho uTshatha.

Usomabhizimusi, uNksz Nellie Mkhize, uthe ngeke ilunge eyokuthi abesifazane babe lesithembu.

“Thina singabantu abazwelayo kakhulu ngeke sikwazi ukumela amadoda amabili. Kwesinye isikhathi umuntu wesifazane uze abe nokhwantalala uma kungukuthi indoda yakhe iyamjolela. Manje singakumela kanjani ke uma kungenzeka ukuthi ujolelwa abantu ababili. Okwesibili thina besifazane singabantu abalothando okungenza kubenzima ukuthi unike abantu ababili uthando. Uma kuyikuthi isithembu sakho asiziphethe, ungazithola usuthola lezifo,” kutsho uNkszn Mkhize.

Usomabhizimusi uJabulani “Mjey” Zama waseYadini, uthe akufuni lokuyikhuluma lento.

“Mina ngilezingane angiboni ukuthi kungaba yinto enhle ukuthi kubekhona engikutshoyo entweni enje.

Bangakhuluma abanye abangelankinga kodwa mina ngeke ngikwazi ukuyikhuluma,” kutsho uZama. — Isolezwe