uMthunywa
KUDALA umhlaba ungakaguquki omama babesaziwa njengabantu bemkulwini. Ukufunda komntwana oyinkazana kwakuyinto engaqakathekanga ngoba phela kwakuthiwa uzayakwenda ayegcinwa ngumkakhe.
Yiso lesi sizatho esasisenza abantwana abangamankazana bangasiwa esikolo, wayemelela ukuba athole indoda engamthatha abesesiyakuba yimpahla kalowo baba ngoba phela uyabe egciniwe.
Izikhathi seziguqukile, umntwana oyinkazana laye sefunda aze ayefika lapho athanda khona. Banengi omama kulezinsuku abangamagqwetha, odokotela omanjinela, abanye ngabaqondisi bamankampani amakhulu kuthi abanye sebeqale amabhizimusi abo amakhulu.
Ukufunda kwamankazana yinto enhle kakhulu ngoba kuthuthukisa impilo zabo.
Nxa umuntu ezifundele elomsebenzi wakhe omuhle uba lempilo yakhe enhle ngoba phela nxa inyanga iphela uziyela ebhanga ayethatha imali yakhe azenzele yiloba yini ayifunayo. Kameleli ukuthi kube khona indoda ezamqhubela imali imtshele ukuba kumele enze lokhu lalokhuya ngaleyo mali.
Yimpilo engamnandi leyo kulezinsuku. Ingabe yayinhle ngezinsuku ezedlulayo kodwa hatshi kuZimbabwe yethu yalamuhla. Lanxa kukuhle lokhu ebantwini besintwana ukuthi bazifundele babelempilo enhle, kukhanya ukufunda kwabo kuletha ukuhlukuluzeka okuthile empilweni.
Phela nxa umuntu wesintwana esebenza njalo elokhu ethuthukisa izifundo zakhe, mhlawumbe etshayela lemota kuba khona udubo lokuswela umendo. Lokhu kubangelwa yikuthi abantu abangobaba kabathandi kuthatha umfazi ofundileyo. Phela abakufunayo yikuthi bona kuhlale kuyibo abasemqongweni, kuhlale kuyibo abaletha imali enengi ekhaya.
Ungake uthole imali enengi wena mfazi akula kuhlalisana okuhle ekhaya ngoba umuntu uyabe esecabanga ukuthi mhlawumbe usuziqakisa ngeholo kanti hatshi akunjalo.
Yikho-ke lokhu osekubangele ukuthi kucine sokulabomama ababizwa kuthiwe ngesikhiwa ngama-independent women, lokhu kusitsho ukuthi bazimele bodwa, kabadingi muntu oyindoda ukuthi abagcine ngoba labo bevukela emsebenzini njalo bethola imali eyaneleyo ukuthi bazigcine ngendlela enhle kakhulu.
Kodwa into esuka idanise yikuthi odade laba kumbe ngithi omama laba basuka bakhangelwe njengamaqanda abolileyo. Nxa abantu bebakhangela babona abantu abangaziphathanga isizatho kuyikuthi abendanga.
Lanxa umntanabantu ezihlalele ngakibo usephongu bizwa ngamagama okungcolisa ibizo lakhe ngoba phela bekubona kungasinto enhle ukuthi umntwana oyinkazana azihlalele ngakibo ingqe eziphilela kuhle.
Umphakathi ukubona kungasinto enhle ukuthi umuntu wesintwana ahlale ngakibo. Uyakhohlwa umphakathi ukuthi owesifazana kasoze asukele umuntu oyindoda ambambe ngamandla ukuthi amthathe. Njengoba ngike ngatsho amadoda ayesaba ukuthatha umfazi ofunde kakhulu ikakhulu nxa efunde ukwedlula yena ngoba uyabe ezibona engasela ncedo.
Pho-ke njengoba ngalezi nsuku amankazana esefunde kangaka kungabe kulokhu kusakhulunyulwa ukuthi umntaka zibani ulokhu engendanga, kendanga ngoba ufundile. Pho umuntu sengayekela ukufunda lokuzithuthukisa ngenxa yokufuna umendo? Ngitsho sibili.
Kungangcono umphakathi ukhulume uze utsheke umlomo kulokuthi umuntu aze azijikele emlonyeni wengwenya ngenxa yokufuna ukuthabisa abantu. Impilo iyaguquka, izinsuku zokuba ngabantwana benyoni abamelela ukudliswa sezedlula, kudala kwakuvuma ukuthi omama bahlale endlini bakhangele abantwana kuthi ubaba abone ukuba uyayigcina imuli yakhe kodwa hatshi kunsuku zalamuhla, khathesi sokumele umuntu afunde, azisebenzele, indaba yomendo ibisilandela emuva. Phela ukumelela imali yomuntu yikho okucina kusenza abafazi bahlukuluzwe ngoba umuntu uyabe ekuphatha njengomuntu oyimpahla kukanti nxa lawe usebenza uletha imali endlini umuntu uyakuhlonipha.
Ngenxa yezizatho ezibethwe ngaphezulu kuqakathekile ukuthi abazali bahloniphe izinqumo zabantwababo njalo babayekele benze abakufunayo ngempilo zabo ingqe kuthuthukisa bona.
Phela lakho akusinto enhle ukuthi umntwana acine esesenda ngenxa yokufuna ukuthabisa abazali labantu nje yena kungekho emoyeni wakhe. Nxa esekwenzile lokho uphetha esengumabuyekwendeni ngoba uyabe evele kwenda kungekho enhliziyweni yakhe.
