Iwhani tjililo tjangu imi siyan’wa

14 Jun, 2018 - 00:06 0 Views

uMthunywa

Tina Lobs Buhegwedu Dube
TABULAYIWA ne mbaba ka! Kwahaya iye unadebgwe akatongotjidza hama kana hamusajalo bamwe inowopinda naswi. Kukayi wamimila wahla ngono iwhani ngoni kuto buhayi tibanhu bon’ha yenyu. Kuto takasala kumadubhu nezwichaphe imwi mombala masutu titjibanhu bakanyikwenyu. Nyala dzagala dzisakalizana koga dzili muluboko gun’ompela. Musitiseke , takahaya mhahha koga tobatiga imwibo.

Tolilila kuti dzene tingawana tjatinga fuka munagogu lubaka gwakabangalala zwingapa. Kopota . Hangu hatina jesi hatina , ngubo hatina kakale bamwe bedu nekuno lagwa hatina. Tohaya patingabiga lubabvu pa tibona lolembelekeka kuna mayi. Tolala takafukidziwa negole, ngubo yatinoti kwidi nayo inyenyedzi nemwedzi.

Ndidzo dzinotihhalilia mhepo inohhuhhudza busiku gose kuti timuke tilibapenyu. Kuto tikaba titetema mbaba yakatibhata mbiliwose totitjikulu butjilo.

Toziba kuti banhu banotiseka betita banhu basakalulwama koga naswibo tibana bebamwe bakadzi nebalume.

Takahayamhahha koga yekuti bomme bedu hatitoziba kwabayako, bakatisiya tilibatukununu.

Bamwe bedu bakababona bazwadzi babo koga nasi habatjabakumbula kuti tjiso tjabo bakabakatini ngekuti bakabasiya batji batjetjana . Bakabasiyila hango kuti ibalelele bana babo. Bamwe takasiyiwa tinabokuku nabobatategulu. Haguzoba gulefu lubaka –ke tinabo. Nayibo bakatisiya. kusingatjenamise kana bakabokula.

Nasi ndileba balele kusi kwe mavu anotonhola. Balele banokon’wa tjukunyika. Kene bakatilinga bebona bulemo gwatili muguli hakuna tjabangathama. Ludo gwabo gwabakatipa mulubaka gufutshwanana togukumbula. Nayibo banoguziba. Kene beda kuti bagupamhe kakale habangatubule. Mavu akabatshambidzila makulusa. Bamwe bakasigwa mabgwe kuti abatshambidzile kwazokwazo. Namibo ndohla kuti limwe hhuba ndowoba kusi kwemavu makulukulu zwingapa. Ndohaya kwandingatihhila hanobgwata.

Siku nesikati ndodla mafupa on’holo ndihaka zila yandinga tihha nayo hayihaya itjetji tjita tjakanditolela bazwdzi bangu. Nasi ndodziyila ndimubulemo ngentha yatjo. Ndotjihla kakale ndotjihema. Hatjitonyala .

Nebakhwinya bangu batjetjana bandinozana nabo tjohha tjitola. Toti takafala tjihha tjiwhapula, tjinyolotjo uwana tisitjinaye watatiseka tose. Lumbo gwedu ndi “tjozanazana ,tjonanayila tjondikumbudza kanyi”. Ngono mangwana ndokozana nani. Zana ndiko kwakuta kuti bulemo gwangu bube gulelu ngono nasi hhuba landihwila masikati. Ndotjowhundana poni nkhwinya wangu wateleta bakayenda.

Yelo bhudzi lindikambayilila masikati hhuba lipisa lilimpani. Whoyo nhu ugele zwakanaka , usingabone tjandinobona , usingawhe tjandsinowha. Unonditobelele nematama manyolo. Tjaanohaka handitotjiwhisisa kakale handizotongotjiwha mubutjilo gwangu. Pamwe kotiwha nekuti ndakakulila muzila. Pamwe kotiwa nekuti nditjintjetjana. Ngono kuto butjetjana zwinjinji ndazwibona.

Zwimwe ndizwitisiwa nodziyila. Ndobvuma zwita nekuti ndoba ndihaka maheleni kuti ndiwane tjilalandadla.

Konhu iwhoyu konga kundikona. Koba kunga dzene ndandili wetjisikana. Kuto kwakajalo ndobanditjintukununu, ndoba nditjintjetjana. Katshene ndilinsikana ndandingati tongoma ndikule ngono sombisana kondilemela. Wagala ekokuthama tjini iwhoyi nhutana pawumwe nhu wetjilume. Ndohla.

Kondihanganyisa n’holo. Kene ndigala pasi ndikumbula ndohaka ahaya. Kondikumbudza malibho akuku bangu baniTjibombgwe. Bakabeti “ndokulibha na hadzoti hadzoti ahaya”. Ndakanditi ndakon’wa nditi mundibudze –ka yekuku”. Ibo bakabehandula beti “itiko”. Ndakandiseka ndihanha ndisingazibe kuti limwe hhuba ndowhoba ndisitjinabo, ndabendoga kakale ndodziyila.

Kalanga Language & Cultural Development Association, kalanga.org

Share This:

Sponsored Links