Isikithi: Ugwalo ludindwe yiCollege Press Publishers

18 May, 2023 - 00:05 0 Views
Isikithi: Ugwalo ludindwe yiCollege Press Publishers

uMthunywa

Inkomo ngezimiso zazo empilweni

Izinkomo zamalobolo – Lezi zinkomo ezikhutshwa ngumkhwenyana esiyahlenga ngazo imuli yakhe kwabozala. Nxa kulotsholwa, kulotsholwa ngamathokazi/amankomokazi asesematsha hatshi izalukazi. Akulotsholwa njalo ngezinduna. Phakathi kwenkomo zamalobolo ibanye kuphela inkunzi yalawo mankomokazi.

Inkomo yohlanga – Yinkomo ephiwa unina wentombi enkomeni zamalobolo. Ngesinye isibanga yayihle ibuye isiqanjiwe inkomo ezaphiwa unina, unina womlobokazi. Inkomo yamabheka yinkomo yokucela umlamu, ekhutshwa ngumkhwenyana phezu kwenkomo zamalobolo azibizelweyo. Ukukhitshwa kwale inkomo kutsho ukuba umkhwenyana uthi ubheke emuva ukuba aphiwe umlamu.

Inkomo yamabheka ikhutshwa ndawonye lenkomo zamalobolo. Nxa umkhwenyana ebizelwe inkomo eziyisithupha ukhupha zibe yisikhombisa. Eyinye le iyabe isingeyamabheka, kodwa nxa bengamfuni iyabiselwa emuva leyo nkomo. Inkomo zelifa – zinkomo zomufi. Inkomo lezo zabelwa abantwana bomufi ekudluleni kombuyiso. Nxa sesisondele isikhathi sokwabiwa kwelifa, abadala abalusendo lwalelokhaya bahlanganisa amakhanda ngodaba lolo lukhangelwa.

Kuyikubonisana ngendlalifa yalelokhaya, ngempahla etshiywe ngumufi lokuba ingabiwa njani. Kukhangelwa njalo ukuba abafelokazi benda beyisimo bani. Undlunkulu (omdala ngokwenda) uyayizala indlalifa nxa: wagcwaliswa ngenkomo, endelane lamamitha wodwa, engendelananga lamuntu, ingqabutho ingazalanga engxenye.

Lapho sokwehlule endlini enkulu kukhangelwa kwezinye izindlu zilandelwa ngobudala bazo. Inyembezi zikababa yinkomo yelifa ephiwa abantwana abangamankazana. Nxa kungelankomo baphiwa imbuzi. Isimiso esikhona yikuba bazakwehlukaniselana ingazala. Inkomo yamadlozi yinkomo enduna, ebekwa umzali womuntu osewabhubhayo. Ngaleso sizatho iphiwa inhlonipho yomuntu embekiweyo. Njengenkomo iyabe isiludondolo lwekhaya (insika yempilo yalelokhaya) iyakhulunyelwa njengoba nje kungabikwa kumbe kukhalazwe kubaba wekhaya.

Inkomo yamadlozi kuthanda ibe yinkomo emnyama tshu umzimba wonke. Kuyenzakala kusweleke inkomo emnyama kubhaxiswe enkomeni engomunye umbala. Mhla isizuzakele emnyama kuyabuyiselwa kuyo.

Inkomo zamaziso – zinkomo eziqanjulwa kwezinye, ziyegciniswa emzini. Zihlala khona zize zande. Nxa sezizalene uyazilanda umninizo, atshiye etshayele umazigcina ithokazi, ebonga ukugcinelwa. Inkomo zamathanga ngezokuthunjwa. Inkomo zamathanga zazithunjwa ngamabutho ezizweni ayethunyelwa ukuba ayezihlasela. Zonke zazisiba ngezenkosi yesizwe.

Umgubho – yinkomo eyadunyelwa libutho ngezandla mhla wenxwala ihlinzwe umkhono isizwa. Wawukhutshwa umkhono lowo kusale sekulenga isikhumba. Lalapho ehamba khona kwakusithi gubho. Nxa ihamba njalo yayisitsha ingoma yenxwala. Kuyatshiwo njalo ukuba umkhono okhitshiweyo isigogo wawutshwanyiswa ibutho elitsha. Umgubho kuthiwa wawuphetha ngokubulawa, isigogo sawo sibe yisibonakaliso sombala wamahawu alelo butho.

Share This:

Sponsored Links