uMthunywa
Iziqu zobumnini zingehlukaniswa ngengxenye ezintathu: Iziqu zobumnini; ubumnini okhanyisayo lobumnini besichasiso.
Iziqu zobumnini zoqobo ezisuselwa esabizwaneni soqobo. Kusigaba Okhulumayo: -mi,-thi. Kusigaba Okhulunyiswayo –kho, -inu-.
Kusigaba Okhuluma ngaye kusukela kusigaba 1 kusiya kusigaba 15 iziqu zakhona yilezi:-kho, 2 –bo, 3 –wo, 4-yo, 5-lo, 6 –wo, 7 –so, 8-zo, 9 –yo, 10-zo 11 –lo, 14 –bo, 15 –ko/kho.
Funda imitsho elandelayo: Ugqoke isicathulo sakhe (umfana). Umbala waso (isigqoko) umhlophe). Umdlwane wayo (ingulube) ukhuluphele. Njalonjalo.
Qaphela: Iziqu zobumnini zoqobo zithathelwe eziqwini zezabizwana zoqobo. Ngakho-ke kutsho ukuthi zakhiwa ngendlela efanana leyesabizwana.
Izibonelo: Umthwalo (wa- + u- o) (wawo) uyasinda. Isitsha (sa +si- +o ) (saso) sifile. Njalonjalo.
Kwesinye isikhathi ubumnini boqobo simbiza ngokuthi yibumnini wesabizwana njengoba sisebenzisa izakhi zesabizwana soqobo.
Iziqu zobumnini okhanyisayo: Umnini okhanyisayo wakhiwa ngokuqalisa ngesivumelwano sobumnini kwezinye incezu zenkulumo.
Izibonelo: Umbala wa + ingubo umhlophe. Umbala wengubo umhlophe. Isikhwama sa = umfana silahlekile.
Isitsha somfana silahlekile. Izembatho za + manje zinhle. Izembatho zakhathesi zinhle.
Kuviki ezayo sizaqala ku Ongumnini wesibalul
