uMthunywa
Isibanjalo sokukhomba
ISIBANJALO sokukhomba, njengezabizwana zokukhomba, zehlukanisa kathathu ekukhombeni kwazo. Zikhomba eduze, buqamama, lakude.
Kusigaba 1 isibanjalo esikhomba umuntu oseduze ngu – nangu-. Nxa sikhomba umuntu obuqamama sithi – nango, okude sithi –nanguya.
Lokhu kuyafanana lokwenzakala kusigaba 1a.
Isibanjalo sokukhomba kusigaba 2 lo 2a eduze ngu- nampa, bumama sithi nampo. Nxa sikhomba kude sithi – nampaya. Isibanjalo sokukhomba eduze kusigaba 3 ngu- nanku, njenganxa sikhuluma ngomuzi sithi – nanku umuzi lapha. Nxa lowo muzi ubuqamama sithi – nanko umuzi.
Nxa ukude sithi – nankuya umuzi.
Kusigaba 4 nxa sikhuluma ngemizi eminengi siyikhomba ngesibanjalo esikhomba eduze sithi – nansi imizi, nxa ibuqamama sithi – nanso imizi.
Ekude siyikhomba sithi – nansiya imizi. Kusigaba 5 isibanjalo esikhomba eduze ngu – nanti, njenganxa sikhuluma ngelizwe lethu. Nxa sikhomba ilizwe elibuqamama ngesibanjalo sithi – nanto. Nxa likude sithi – nantiya.
Kusigaba 6 isibanjalo sokukhomba ngu – nanka. Lapha siyabe sikhuluma ngamatshe njengesibonelo. Nxa ebuqamama lawo matshe esikhuluma ngawo sithi – nanko, nxa ekude sithi nankaya. Kusigaba 7 isibanjalo esikhomba eduze ngu – nansi njenganxa sikhomba isihlahla igama elikusigaba 7. Nxa sibuqamama leso sihlahla sithi nanso. Nxa sikude leso sihlahla isabizwana sokukhomba kude ngu – nansiya.
Kusigaba 11 isibanjalo sokukhomba eduze ngu – nantu, lapha siyabe sikhuluma ngento enjengoluthi lona kulibizo elitholakala kusigaba 11. Nxa lubuqamama lolo luthi sithi – nanto. Nxa lukude sithi nantuya.
Esikuphawula lapha yilokhu: 1. Kuzo zonke izigaba isibanjalo sokukhomba siqalisa ngo – na-. 2. Izibanjalo zokukhomba buqamama zicina ngo- o. Ezokukhomba kude zona zicina ngo-ya. Singakulibali ukuthi bakhona abasenzisa u-yana lesibanjalo sokukhomba kude kanje: nanguya, nansiyana, nankuyana.
