uMthunywa
Ukuphinda umphehlo – Isibanjalo
Ukwakhiwa kwezibanjalo ezandisweni
Izibanjalo zingakhiwa ezandisweni ngezindlela ezimbili ezilandelayo: Ngokuqalisa ngo yi- lo i-. Ngokuqalisa ngezivumelwano zenhloko. Hlola lokhu ngaphansi kwezihloko ezimbili — isandiso lesibanjalo: khona — ukhona/yikhona; ekhaya — isekhaya; manje — imanje/yimanje; phezulu — iphezulu/yiphezulu. Nanzelela ukuthi ingxenye zesibili zezibonelo zitholakala kulimi lwesiZulu.
Ekulanduleni singaqalisa ngesakhi sokulandula u-aku-. Isibonelo: akumanje; akuphezulu; akukhona, njalonjalo.
Enye indlela yokulandula ngeyokuqalisa ngo – akusikho esandisweni. Isibonelo: Akusikho emfuleni lapha. Akusikho phezulu. Akusikho ekhaya, njalonjalo.
Ukuqalisa ngesivumelwano senhloko: phetsheya, kuphetsheya, uphetsheya; emfuleni – usemfuleni, basemfuleni, kusemfuleni; kude – ukude, bakude, kukude, njalonjalo. Qaphela: Ezandisweni eziqala ngesakhi u-e- ziye zigaxe kumbe zifake u- “s” phakathi kwesivumelwano lesiqu sesandiso.
Izibanjalo zokukhomba/ezikhombayo: La amagama akhomba eduze, buqamama lakude kodwa engesizo izabizwana zokukhomba.
Zingahlelwa ngendlela elandelayo ngezigaba zazo ngaphansi kwalezi zihloko; Isigaba, Eduze, Buqamama laKude.
Kuzigaba zimi kanje: 1. Nangu; nango; nanguya. 2. Laba, nampa; labo, nampa; labaya, nampaya. 4. Nansi; nanso; nansiya. 5. Nanti; nanto; nantiya. 6. Nanka; nanko; nankaya, njalonjalo.
Vikela ubhubhane lweCovid-19 ngokulandela izixwayiso zabezempilakahle.
