Isakhi sesenzo – isiqu
Indlela yokwehlukanisa imihlobo yesenzo, isetshenziswa ngokuthi kubalwe amalunga esiqu sesenzo. Ngale indlela sithola izenzo, ezilunga linye, mabili, mathathu njalonjalo.
Izenzo ezilunga linye: – fa> Wafa umuntu. –pha> ipha umuntu wemzini ukudla. –dla > Badla basutha emthimbeni wakho. –ma > Sama kwaze kwafika ibhasi.
Izenzo ezimalungamabili:– dlala > Badla ibhola abantwana. –funda > Abantwana bafunda inombolo. –thela > Bathela utshwala banatha.
Izenzo ezilamalunga amathathu:– ubaba usebenza esibhedlela. –hlikihla> Hlikihla ubuso ngelembu leli ususe amaginqo.
Izenzo ezilamalunga amanengi kusukela kwamane njalonjalo. — vumbulula, dilingana, khudumala, khifikhifiza, subasubatha, thethelela, khukhumala.
Indlela yokwehlukanisa ngelunga elingunkamisa. Kuloluhlobo sinaka ukuthi isiqu sesenzo sakheke njani.
Okujayelekileyo yikuthi iziqu zezenzo ziqale ngongwaqa ziphethe ngonkamisa, ikakhulu onkamisa a, lo e. Nxa izenzo ziqala ngonkamisa kuba khona inguquko ethize mayelana lesivumelwano sikamenzi esenzweni. Kanti futhi nxa siphethe ngonkamisa -i lo -o kuba khona loba kukhomba inguquko ethize engcazelweni noma kumhlobo wesenzo.
Izibonelo: hamba > angihambi: nxa u “i” esekucineni kwesiqu sesenzo ulomsebenzi wokuletha ingqondo wokuphika esenzweni. –itsho > akatshongo –nxa u “o” esetshenziswe esenzweni kuthiwa leso senzo siphendulelwe.
