uMthunywa
Siphathokuhle Ngulube
SALIBONANI bafundi. Ngithemba liyazithakazelela izifundo zethu ezisakhayo ukuthi sibe ngabantu ebantwini.
Ngeviki ephelileyo sikhangele inhlonipho. Siyaqhubeka njalo kuleli iviki sikhangela izenzo ezimbi esizenzayo ezicina zisenza umphakathi usikhangele ngelinye ilihlo nje. Lezi izenzo zenza sikhanye njengabantwana abangelayo inhlonipho.
Sitshilo phambilini ukuthi umuntu ongelayo inhlonipho kamukeleki esigabeni kumbe emulini. Kuthi nxa kubethwa igama lalowo muntu abadala banxaphe bakhangele eceleni ngenxa yezenzo ezimbi. Ake sikhangele izehlakalo ezilandelayo.
(1) USihle uhlezi labazali bakhe endlini yokuphumulela. Ufake izikinobho lezi ezisetshenziswa ukulalela izingoma endlebeni (ear phones). Ubonakala nje ngokunqekuza ikhanda. Abazali bakhe bambuza ngezinto ezimbalwa kodwa kukhanye nje ukuthi akezwa uSihle ukhatshana ngomculo lo awulaleleyo.
(a) Kambe bafundi kuqondile yini lokhu okwenziwa nguSihle?
—Impendulo ithi akuqondanga ngitsho kutshengisa ukudelela okukhulu. Zona izikinobho lezi sezidale umonakalo omkhulu ezigabeni nje jikelele. Abanye balahlekelwe zimpilo zabo emigwaqweni ngenxa yalezi zikinobho. Asinanzeleleni ke indlela esisebenzisa ngayo lezi zikinobho, zingasuki zisithathele ubuntu bethu lezimpilo zethu.
(2)UNomsa useqenjini lokuhlabela ebandleni akhonza kulo. Nanko ke langekhaya uNomsa uzwakala empongoloza endlini kugcwele abantu. Abadala abalapha endlini abasazwani labakukhulumayo ngenxa yomculo kaNomsa.
(a) Kuqondile yini ukuhlabela kulabantu abadala endlini?
—–Impendulo ithi ukuhlabela endlini kulabadala kutshengisa ukudelela okumangalisayo. Abadala nxa bexoxa izindaba zabo abafuni kuphanjaniswa, yilo isiko lethu bafundi. Ngalokho ke ungabona uhlabela endlini kulabadala zikhuze ngoba kwehlisa izinga lobuntu bakho.
(3)Uyihlo uhlezi endlini ubukele ibhola. Wena uhlezi eceleni ulalele izingoma kumakhala ekhukhwini wakho. Uyihlo seze engasezwa lutho kumabonakude ngenxa yakho.
(a) Kuqondile yini ukuvulela phezulu izingoma zakho kuze kuphazamise umuntu oseceleni kwakho. Abantu siyatshiyana, izingoma ozithandayo wena umuntu oseceleni kwakho kazithandi. Kanti ke futhi yena umuntu omdala akaphanjaniswa nxa esenza ulutho oluthile.
Ngokunjalo ke bafundi zinengi izinto ezingakhomba ukungahloniphi esizenza emakhaya. Asizinanzeleleni lezo zinto ukuze sibe ngabantu ebantwini. Kuthiwa isizwe esingelanhlonipho sithukiwe emhlabeni.
Ngithemba lizazinanzelela ukwenza kwenu bafundi ukuze libukeke emehlweni kazulu. Khona umuntu kufanele azihlole nxa engumuntu hayi ukulinda ukusolwa ngabanye abantu. Ukuzihlola kuyanceda ukuthi umuntu enze okuhle izikhathi zonke.
Asihlanganeni ngeviki ezayo, libe leviki elihle.
