
uMthunywa

Langelihle Moyo
ABABONA ngezokufuya lezokulima abeAgritex sebexwayise abafuye inkomo ngokungenziwa ngabalimi njengoba kukhangelelwe umnyaka wendlala ikakhulu ezabelweni ze-Matabeleland.
UMqondisi esabelweni seMatabeleland North kunhlanganiso ye-Agritex uMnumzana Dumisani Mbikwa Nyoni uxwayise abafuyileyo ngokumele kwenziwe enkomeni ukuze zenelise ukumelana lendlala, okugoqela indlela zokulondoloza amanzi lokuzidingela ukudla.
“Okokuqala sikhangelele indlala lezulu elingaphansi kwesikujayeleyo kusigaba sokulima esizayo, ngithanda ukuxwayisa ukuthi abalimi kababone ukuba inkomo zabo ziyathola amanzi eneleyo, nxa kumele zikotshozelwe amanzi kabakwenze nsukuzonke kuzenza inkomo zingalahleki.
“Nxa inkomo zingaswela amanzi yikho okuzenza zicine zihamba umango omude zidinga amanzi zicine zitshontshwa,” kutsho uMnu Nyoni.
“Okwesibili thenganini ukudla okweneleyo ukuthi libe lizicuphela mbijana mbijana ukuze lanxa zihamba emadlelweni zikhumbule emuva, lithenge lesawudo lokuthi zibe zikhotha ukuze ziqine amadolo. Okunye njalo likhuthazwa ukuthi khiphanini inkomo esezindala kusale imqegu eqinileyo eyenelisa ukumelana lendlala ngoba lezi esezikhulile ziyaphangisa ukucuba,” kulandisa uMnu Nyoni.
Ubuye wakhuluma ngokumele kube kusenziwa izulu lingakani ukwenzela ukulondoloza amanzi njengoba izulu lizakuba lilutshwane.
“Silikhuthaza ukuthi ngalesi isikhathi libe ligezisa amadamu likhupha udaka ukuze nxa izulu selisina amanzi wonalawo amalutshane enelise ukugeleza angene emadamu, ukukhipha udaka emadamu lokuwagebha liwatshonise kuncedisa ukuthi inkomo zingabanjelwa edakeni,” kutsho uMnu Nyoni.
Uphethe ngokuthi kuqakathekile ukuthi inkomo zithole ukuvikelwa emikhuhlaneni.
“Nxa sekuyisikhathi sokutshisa inkomo zande ukuhlaselwa kakhulu yimikhaza zicine zisiba leminye imikhuhlane, ikakhulu ngalesi isikhathi sikhangelane lohlupho lwamanzi lokhu kucina kusenza ukuthi inkomo zicine zingasenelisi ukudibha, ngakho sithi thenganini umuthi wokudibhisa lizenzele emakhaya lifafaze inkomo ukuze zingabanjwa yimikhuhlane,” kuphetha uMnu Nyoni.