uMthunywa
Sikumbuzo Dabengwa
Kambe yikuphi ukuvunula okuhle? Kungabe kuyilokhu okuthabisa umavunula yedwa yini? Kungabe kuyilokhu okuthabisa abantu? Kungabe kuyilokhu okuheha uhlangothi oluthile? Abaka-Eva bona babonakala ngakuphi ukuvunula? Abaka Adamu bona-ke? Khona vele nxa sivunula sivunula sihloseni? Le leminye imibuzo ingabuzwa ngumuntu wonke jikelele. Yebo kambe kumele sikhumbule ukuba imizimba le kumele siyihloniphe ngoba umbhalo uyatsho ukuba imizimba yethu ilithempeli likaNkulunkulu, kufanele siyiphathe kuhle. Akesihlolisiseni imvunulo yinye ngayinye evunulwa yintsha yalamuhla sitsho ukuba ibiza njani okungayisikho ekuphileni.
a) INGWANE/INGOWANE
Nansi isivunulo esigqokwa kulezi izinsuku esilethe ubunzima ekuphileni kwabatsha. Yona ekuthengweni kwayo inhloso yikuba kuvalelwe ilanga kanye lokunye esingekubalise lapha. Kubo abatsha ikakhulu uquqaba lolu olusafunda kumbe olusanda kuqeda isikolo ingwane ilokwenza lokuletha umthelela omubi. Inengi lithi lingayigqoka libonakale selingelidelela abazali kanye labadala. Uthola ukuhamba komuntu sekuguqukile. Ukukhuluma kwakhe sekuguqukile. Asibali ukwenza lokukhangela kwakhe. Kuvele nje kulethe ibizabiza kulaba abezimilo ezimbi ukuba beze kulowo ofake leyongwane. Abamane basukele umuntu omsulwa kodwa bahehwa yiyo leyomvunulo yezingwane ezibika ukuba labo abalalezo zingwane labo bahambelana lomumo wobusela, owokuhlakaniphela eceleni kanye lokuphatheka kuzidakamizwa, ikakhulu nxa zilotshwalotshiwe amagama abaqeqetshi babo.
Yebo kambe ayisibo bonke abaphatha ingwane zabo ngalindlela. Bakhona abahloniphayo ngazo. Abazigqoki ezindaweni ezingayisizo. Bayazethula ezindlini kanye lanxa bekhuluma labadala. Asikhetheni ukwenza kuhle bafundi ukuze singanxusi izikliwi eduzane lathi.
b) AMABHULUGWE ANCITSHISIWEYO AQUNYWA ABAMAFITSHANE-ONQAGALA
Nantu olunye uhlobo lokuvunula oseluthethe inzalo yesilisa ngodumo. Abasabambeki okhekhe asebekhulakhulile ekugqokeni amabhulugwe aqondileyo. Lithi lithengiwe bafune ukuba libuyele liyencitshiswa libengompompi abatshayisa ngekhanda nxa ungumzali. Bona kibo akulahlupho ingqe ebukeka njengomfundi oqavileyo ngokutsho kwabo. Akulakuhlakanipha ngandawo ngoba imvama yalaba abafundi ngokuthanda ukuziqakisa okungafanelanga. Asixekeni ukunciphisa imvunulo bafundi. Asiqakathekiseni izingwalo eziyizo ezilomphako wekusasa lethu.
c) IZIGQOKO ZESIKOLO EZIMFITSHANE NGOKUQUNYWA.
Nanka amantombazana lawo ngokuba ngokasisaleli. Kulezi ezimfitshane babizwa basabele. Bona bacabanga ukuba yikuvunula okuhle kanti lindlela iheha abakhatshana bacine onkabi bengene enkingeni ngoba lazo zilebizabiza kuzinsikizi lezibawu zokuphila.
Ezithe zamtsenya usala lodonsi. Ukuhlakanipha konke du. Asiqapheleni bafundi. Imvunulo yiyo ekwenza uhehe lezozibawu ekuphileni.
