Uncategorized

‘Impuphu ebantwini, phansi nge-black market’ . . . Sizayigcwalisa ezitolo loba kanjani: GMAZ

23 Jan, 2020 - 00:01 0 Views
‘Impuphu ebantwini, phansi nge-black market’ . . . Sizayigcwalisa ezitolo loba kanjani: GMAZ uMnumzana Tafadzwa Musarara

uMthunywa

YiNtatheli kaMthunywa

INTENGO yempuphu ilakho ukuthi iyehle kumalanga alandelayo kodwa izagcwala phamu ezitolo, kutsho inhlanganiso yamankampani agaya umumbu eyeGrain Millers Association (GMAZ).

Lokhu kuza ngesikhathi izizalwane zakuleli zithwele nzima ukuthola isaka lempuphu ezitolo. Impuphu le isitholakala ezitaladeni lapho abathenga ngemali yephepha kuphela.

Nxa ikhona ezitolo ibiza intengo ephezulu. UHulumende leGMAZ ithi intengo ye10kg kumele ibe yi-$50. Kulezitolo ezehlukanisa lintengo, nxa umuntu ebhadala nge-EcoCash loba ethenga ngekhadi lebhanga ngoba intengo iba phezulu.

Kuyaziwa ukuthi imali yephepha iyintwala kuleli ilizwe, okuyikho okudida uzulu ingqondo ukuthi kungani eduliselwa ukudla okuyinsika emuntwini wonke. Kubonakele futhi ukuba kusukela ngomnyaka odluleyo, kuqhamuke ubugwelegwele bokufihlwa kwempuphu le.

Ngokunjalo inhlanganiso ye-GMAZ ihlangane labezitolo lalabo abangaphansi kwenhlanganiso yabathengisi eye-Retailers Association of Zimbabwe, leBulawayo Residents Association, kudingwa iqhinga lokuthi impuphu igcwaliswe ezitolo hatshi ezitaladeni.

Umgcinisihlalo we-GMAZ uMnumzana Tafadzwa Musarara ubikele intatheli ngemva komhlangano ukuba bakhangelele ukuthi kumaviki amathathu alandelayo kuqedwe ukusilela kwempuphu.

“Sihlangene siyiGrain Millers Association, abathengisi, lezakhamizi zakoBulawayo. Sivumelane ukuthi ngesimo esikuso, kuzamele kubotshwe iqhinga lokuthi sigcwalise impuphu ezitolo. Lokhu sizakwenza kumaviki amathathu azayo,” kutsho uMnu Musarara.

Amankampani agaya impuphu la aphakathi kohlelo lokusebenzelana loHulumende ukuthi impuphu ithengwe ngentengo ephansi, njengoba uHulumende efake i-subsidy.

UMnu Musarara uthe bakhathazekile ngokugcwala kwempuphu ezitaladeni, umkambo lo obizwa ngokuthi yi-black market.

“Nxa singagcwalisa phamu impuphu ezitolo, akusoke kube lokumemetheka kwezitolo ezikumkambo omnyama. Ukugcwala kwempuphu kuzavala labo abalomkhuba wokukhipha impuphu ezitolo beyifaka phandle.”

UMnu Musarara uthinte lodaba lwentengo yempuphu. Uthe ukukhwela kwamafutha ezimota okwenzakale ngeSonto edluleyo kuzadala ukuthi kukhwele lendleko zamankampani agaya umumbu.

“Sifuna ukuthi impuphu ithengwe ngentengo ephansi. Sikhathazwa yikukhwela kwamafutha ezimota ngoba kulomthelela kukho konke esikwenzayo. Sifuna ukuthi sisebenzelane loHulumende kuhlelo lwakhe lwama-subsidies emputshini.”

Umgcinisihlalo we-Bulawayo Residents Association uMnu Winos Dube uthe bayakwamukela okutshiwo yiGMAZ labanikazi bezitolo.

“Inkinga evele isebantwini abathengisa impuphu phandle. Kanti bayithatha ngaphi? Ngumkhuba omubi sibili. Impuphu idliwa ngumuntu wonke eZimbabwe ngakho kumele itholakale nsuku zonke ngentengo eneliswa ngumuntu wonke.

“Siyabonga ukuthi sesiphiwe isithembiso sokuthi impuphu izagcwala ezitolo,” nguDube lo ekhulumela izakhamizi.

Omunye wamalunga eGMAZ uMnu David Moyo oweLumelang Batho Milling, uthe ukutholakala komumbu otshiphileyo yikho okuzalungisa isimo.

“Khathesi nje sikhuluma lapha, umumbu siwuthenga ngentengo ebiza kakhulu. Ama-subsidy la asencedile ukulwisa ukukhwela kwempuphu. Umumbu ungatholakala, kuzakuba lula emuntwini wonke.”

Share This:

Sponsored Links

Survey


We value your opinion! Take a moment to complete our survey
<div class="survey-button-container" style="margin-left: -104px!important;"><a style="background-color: #da0000; position: fixed; color: #ffffff; transform: translateY(96%); text-decoration: none; padding: 12px 24px; border: none; border-radius: 4px;" href="https://www.surveymonkey.com/r/JRD3VTT" target="blank">Take Survey</a></div>

This will close in 20 seconds