uMthunywa
KULIVIKI iphephandaba likazulu lidibane logogo uMaMlangeni owaziwa nguzulu edolobheni lakoBulawayo ngezokulingisa kanye lokuvakatshela izikolo ezehlukeneyo esethela abantwana inganekwane. Ngaphandle kokuqhuba kanye lokufundisa amasiko esintu ugogo uMaMlangeni ulilunga njalo lequla lokuzithokozisa labomama, eleThandanani Women’s Ensemble elaziwa ngomgido wesitshikitsha.
Ukutshelwa yikuncitshwa zibalele ingxoxo phakathi kukaCharity Moyo kanye logogo uMaMlangeni.
Charity: Ngiyathaba ngokuhlangana lawe ntombendala (MaMlangeni), akutsho ngamafitshane ngembali yakho.
MaMlangeni: Igama lami lokuzalwa nginguBella Ellen Mlangeni, ngazalwa ngomnyaka ka1956 eTsholotsho njalo ngakhulela khona. Ngitshade ngomnyaka ka1972, ngabusiswa ngabantwana abathathu amankazana amabili lomfana oyedwa kodwa umfana sowatshona. Ngilabazukulu abayisikhombisa.
Charity: Izifundo zakho wazenzela ngaphi?
MaMlangeni: Ngafunda eTsholotsho ngacina kuSitandadi 6.
Charity: Waqalisa nini ukwetha inganekwane, ukuhlabelela kanye lezemigido?
MaMlangeni: Ngaqalisa ngisemncane ngesikhathi ngisesikolo. Yikho nje abadala babethi ikhula lamanono ayo.
Kungakho ngangikuthanda ukuhlabela esikolo kanye lokwenza imidlalo etshiyeneyo. Kulapho engahle ngakhula ngiledlabuzane lokugida kanye lokuhlabelela.
Charity: Udume ngani kuzulu wakuleli eleZimbabwe?
MaMlangeni: Mina ngazakhela imbali ngoba ngingumkhokheli weqembu elenza ezamasiko eleThandanani Women’s Ensemble lona elidume kakhulu edolobheni lakoBulawayo. Lapha siyabe sisenza ngezamasiko ikakhulu imigido yesintu efana lesitshikitsha, amantshomane, ihosana leminye nje eminengi.
Charity: Ngaphandle kwalokho kuyini okunye okwenzayo njengoba uthe usuzakhele imbali kwezokuzithokozisa?
MaMlangeni: Ngingumama owadlala imidlalo eminengi eyayiphuma kuZBC, umdlalo wakuqala ngawulingisa ngo1991 othiwa; Power of one, kuthi eminye ngethi Isililo, Isithembo, Thubalami, Stitsha, Umngcwabo leminye eminengi angisayikhumbuli njengoba iminyaka isiminengi.
Charity: Uzulu yena wemukela njani udaba lwamasiko?
MaMlangeni: Uzulu uyakuzwisisa ukuthi amasiko aqakathekile. Labantu bezinkonzo bayake besibize nxa betshadisa, ikakhulu abeSDA kanye labeRoman Catholic. Abanye njalo bayasinxusa emadilini abo okuzalwa.
Charity: Sowake wabizwa ezindaweni ezehlukeneyo na ukuze uyelingisa kumbe uyefundisa uzulu?
MaMlangeni: Yebo, ngivame ukuvakatshela izikolo ezehlukeneyo ngisiyakwethela abasakhulayo inganekwane kanye lokubafundisa imigido yesintu lokuhlabelela. Mina leqembu lami siyake sibizwe emikhosini emikhulu efana lalapho okubuya khona izithekeli eziqakathekileyo ukuze siyezamukela kanye lokuzithokozisa. Milutshwane imicimbi engenziwa singabizwa ngoba siyake sibekhona lalapho okubuya khona umkhokheli welizwe.
Charity: Liyake linxuswe ngamanye amazwe yini?
MaMlangeni: Sesike savakatshela kwamanye amazwe sinxusiwe ukuthi siyegida kanye lokulingisa. Ngomnyaka lapho okwatshada umntaka-mongameli welizwe leSouth Africa uJacob Zuma sabizwa ukuthi siyethokozisa abantu edilini leli. Sake sabizwa njalo kweleBotswana, leNorthern Transvaal kuthi eBotswana lakho siyake sihambe sisiyaphelekezela imitshado eminengi. ESwaziland sabizwa zinduna zakhona sisiyazitshengisa ukuthi ilizwe lethu lisawalandela amasiko alo.
Charity: Yiziphi ezinye indawo oyake uphume khona ulingisa?
MaMlangeni: Sengake ngaphuma ku-advert yeEconet eyayikhankasa iYellow phone. Ngalingisa kuTrade Fair ngingaphansi kweNetOne ngiyinkosikazi yenkosi lapho engathola khona umklomelo.
Charity: Bunzima bani elihlangana labo njengabantu abaqhuba imidlalo kanye lokunye okwesintu?
MaMlangeni: Ubunzima baba khona ngesikhathi siqalisa ngoba abantu babengakakuzwisisi ukuthi amasiko aqakathekile. Khathesi sokungcono ngoba uzulu usekwamukela njalo usezama ukuwalandela amasiko. Lalapho esibizwa khona siyathola okuncane okulakho ukusiphathisa, kuthi loHulumende laye uyasikhuthaza ukuthi siqhubekele phambili ngoba esithi wonke osakhulayo kumele azi kanye lokufundiswa amasiko.
Charity: Selake lathola imiklomelo yini njengeqembu elidumileyo?
MaMlangeni: Sathola umklomelo weNama njengeqembu elenza kuhle ikakhulu kwezamasiko.
Charity: Njongo bani elilayo ngokwenza imidlalo kanye lemigido yesintu?
MaMlangeni: Injongo yethu yikuvuselela amasiko kanye lokuthokozisa abantu. Okunye njalo yikuvuselela ulimi lwethu lwesiNdebele kwabasakhulayo ngokubethela inganekwane ngoba zona ziqukethe izaga lamazwi ahlakaniphileyo ayesetshenziswa ngokhokho kudala.
Charity: Kuyini othanda ukukwenza ngesikhathi sakho sokuphumula?
MaMlangeni: Ngivame ukuzilibazisa ngokuthunga kanye lokuluka amajesi, ngilinina elaphiwa isipho nxa sesikhangele kwezemisebenzi yezandla.
Charity: Mazwi bani olawo kuzulu?
MaMlangeni: Okwakuqala ngithanda ukubonga uzulu ngokusamukela, ngibuye ngibonge loHulumende ngokusivumela ukuthi sifundise abasakhulayo ngamasiko. Sifisa ukuthi abasakhulayo bebuye eqenjini lethu ukuze sibafundise ngalokhu esikwenzayo ukwenzela ukuthi basale beqhuba umsebenzi lo esiwenzayo.
Charity: Nkuthazo bani ongayipha uzulu lamhlanje?
MaMlangeni: Asiqhubekeni silandele amasiko ethu ngoba umuntu ngumuntu ngamasiko akhe. Kasifundiseni abasakhulayo ngokuqakatheka kwawo njalo.
