Giya Mthwakazi Iqoqo lezinkondlo Ugwalo ludindwe yiLongman Zimbabwe

05 Nov, 2020 - 00:11 0 Views
Giya Mthwakazi Iqoqo lezinkondlo Ugwalo ludindwe yiLongman Zimbabwe

uMthunywa

Indikimba Ezihayayo
Imbongi nguRobert N Mele
Isihloko senkondlo — Ihubo lamaqhawe

ELIZWENI lakithi nxa kukhulunywa ngamaqhawe kukhulunywa ngamajaha lezintombi azinikelayo ukuyakulwa lamaKhiwa kumbe amaBhunu ayethumbe ilizwe lakithi. AmaKhiwa lawo esethumbe ilizwe lakithi acindezela abantu, abasebenzisa kalukhuni ebaphethe ngochuku. Ngalokho okaMele wakubona kufanele ukuthi alobe inkondlo ephathelane lalawo maqhawe azinikela ekuqedeni lokho kucindezelwa.

La ngamajaha ansundu adunyiswa yimbongi. Imbongi ithi ngamajaha la ngenxa yokuzinikela langokuzimisela kwawo. Bazimisela phakathi kwamahlathi amnyama bedinga khona ukuzibusa konsundu. Kwakungahlalwa emakhaya ngesikhathi sempi ngoba kwakungaba lula ukuthi isitha siwabambe lawo majaha. Badingadinga lapha lalaphaya njengezinja nxa zidinga inyamazana. Amaqhawe lawo adinga ngomzila wesitha bakhangelisisa lapha lalaphaya.

Injongo yakho konke lokhu kwakuyikudinga uZibuse konsundu. Esegangeni amaqhawe anethwa yimihlobo yonke yezulu. “Elesiqhotho lana banethwa/Elemvimbi livimbile bazimisela/Oqandayo umqando wabaqonda/Ngoba bengamaqhawe eqiniso. Lemihlobo yonke yemiqando yadlula phezu kwamaqhawe wona engaweqiniso kazange ahlamuke acabange ukubuyela emuva emakhaya. Baqina besiyaphambili lanxa umkhathi wawusiba mubi kwezinye izibanga.

Kwakungalula egangeni ngoba ngapha langapha babelala lezinyoka. Kuliqiniso lokhu ngoba egangeni zinengi izinyoka okokuthi lapho olele khona kube lenye layo ekhonapho. Egangeni emahlathini kugcwele inhlobonhlobo zezinyamazana yikho nje imbongi ithi amaqhawe empi adlula phakathi kwezingwenyama (izilwane phela). Imingcele yabobhenjane bona abazingozi, amaqhawe ayichapha leyomingcele bengananzelelanga. Imbongi ikhuza imihlola ngalokho kungananzeleli ithi, “akelibone/Mamo baluthola uhlupho ehlathini.

Kasinyamazana zodwa ezaziyingozi kumaqhawe esehlathini ngoba lesitha laso seza ngenye indlela yokulwa, ukulwa ngendizamtshina wona amaqhawe ayengalazo. Imbongi ichaza ukuthi yazulazula indizamtshina emoyeni idingadinga ngomzila wamaqhawe. “Yazulazula insimbi emoyeni/Idingadinga ngomzila wamaqhawe.” Kusenzakala lokhu wona amaqhawe ema ezihlahleni ezinkulu amehlo abo ekhangele leyonkanjane endizayo. Ingakethisile imbongi lapho iskhuluma ngendizamtshina sekungathi yinyoni.

Eyikhangele leyo nyoni amaqhawe izikhali zawo zazikhokhwe ngonanzelelo. Lapho babelungiselela ukudubula leyo nyoni nxa kuthe kwadingeka. Imbongi iqhubekela phambili ichaza ukuthi kwakungelula egangeni amaqhawe elwisana lesitha ngoba ukudla kudliwa nzima nxa uthe wathola ithuba kanti lakucele lokulala kunjalo. Amaqhawe ayelala embethe khonokho ababekugqokile, isikhali somunye lomunye singumqamelo wakhe. Konke lokhu injongo yakho kwakuyikudinga uZibuse konsundu.

Laphakathi kwelizwe amaqhawe athengiswa yilabo ababesekela amaKhiwa kodwa ngobungcitshi bezempi anqoba amaqhawe. Ethengisiwe amaqhawe isitha sizikhohlisa sithi siwabambile kanti siyazikhohlisa ngoba iqhawe linguphunyuka bemphethe. Aphunyuka amaqhawe isitha sasala sibambe iziboya amaqhawe anqoba.

Imbongi iphetha ngokuwadumisa iwabonga amaqhawe: “Bayethe qhawe elimnyama/Bayethe nsundu emnyama ngiyakwesaba/Unqobe enyakatho lezansi/Waletha inhlonipho konsundu/Bayethe maqhawe eZimbabwe”.

Yinto enhle ukudumisa isizwe sakwenu.

Share This:

Sponsored Links