Giya Mthwakazi Iqoqo lezinkondlo Ugwalo ludindwe yiLongman Zimbabwe

09 Jul, 2020 - 00:07 0 Views
Giya Mthwakazi  Iqoqo lezinkondlo Ugwalo ludindwe yiLongman Zimbabwe

uMthunywa

Indikimba — Ezokunakana
Imbongi nguPathisa Nyathi
Isihloko senkondlo — Isililo somzali

ABAFUNDI abananzelelayo bazabona ukuthi inkondlo le sake sathi fahlafahla ngayo ngamafitshane kodwa kasaze saxoxa ngakho konke ekumumetheyo. Lamhlanje sizazama ukuthi sihambe ngesiqubu sithinte lapha lalaphaya. Isililo yikukhala okukhulu. Ibala leli sijwayele ukulisebenzisa kakhulu nxa kukhalelwa osebhubhile kumbe osetshonile. Laphana kuthiwa isililo somzali sibona umzali ophakathi kokukhala okukhulu ekhalela umntanakhe, impilo yakhe ikhanya kayisahambanga ngendlela ebikhangelelwe.

Imbongi idabukile kakhulu ngomntanayo ebimthembile kodwa yena usephenduke waba nguThembize. Ebikuthembile imbongi akubanga khona. Lokhu kuvela kusigaba sokucina lapho imbongi ithi: “Mntanami, mntanami/Ngidabukile/Ngokuthemba wena/Wena Thembize.” Isimethe ibizo elitsha umntanayo njengoba isisithi nguThembize. Ize kutsho ukungabi lalutho. Sasizwe kuthiwa umuntu othile uhambe ekamabuyaze kusitsho ukuthi kabuyanga lalutho, ubuye ezilengisele izandla zakhe.

Kunjalo lakumbongi lapho ibimenzela konke umntanayo kodwa kaphumanga lalutho oluhle. Sizwa ukuba ubesengohlala entolongweni njalo ubeseyiSigebengu uGubuzela. Ezindlini kuthiwa abantu balala ubuthongo bungabathumbanga okutsho ukuthi kukhona okubabamba bhadla ukuthi balale lanxa ubuthongo bungakafiki. Kusetshenziswa isitsho lapha kugcizelelwa ukuthi balala engayiphakanga uBhuka kusitsho ukuthi bala ubuthongo bungakabajumi ngoba umuntu nxa ezunywe yibuthongo walala kakhulu kuthiwa ulele obukaBhuka.

Ingane yembongi isifikile kulezo zindlu sokufik’ uBhuka qho ngoba uyababamba ukuthi balale ngenkani. Bagubuzele ngenkani ngoba:

“Usukhona phela Sigebengu Gubuzela.” Idla kuhle ingane yembongi ngoba kuthiwa lamhla udla ulimi, udla isibindi kusasa lodwa isimanga kukho konke lokhu yikuthi isibaya kayilaso leyo ngane. Esabanye isibaya yiso esakhe ngoba esakhe wasitshisa. “Wasithungela ngomlilo.”

Umuntu olemali ngoyidlileyo ngoba esesikhwameni yinotho kaGubuzela. Nxa esethathele abantu imali kacabangi ukuzenza ngcono ngayo ngoba imbongi isitshela ukuthi izaphelela kwenye ibhawa kumbe inkantini edumileyo emzini wakoBulawayo iMadlodlo. Imali le ayithole ngokweba kuthiwa iphelela emaphatshini okutsho ukuthi uyabhema lujaha. Intuthu yegwayi ingena ematshini. Konke lokhu utshwala legwayi kumenza alambe kakhulu abagubuzele njalo abantu.

“Iphelel’emaphatshini/ Ithunuk’iphango lakho/ Bagubuzele njalo/ Umhambuma wolahleko.” Idabuke kakhulu imbongi ngejaha layo ize ilifanise lendodana yolahleko ngiba luhlezi lihamba lisona kuphela. Wona njalonje lumntwana okwenza ahlale esenkantolo ngoba uphuma lamhla kusasa bakhale isimayemaye esebatshontshele njalo. Zimkhalele izankosi abotshwe ayephumula khona njalo. Iyakhala imbongi ithi ukuzala akusinotho.

Isikhumbuza ngesaga esithi: “Bath’ukuzala yikuzimbela”. Iyavumela lale inkulumo kodwa ihlayaza ithi mpela ukuzala yikuzimbela ithuna/ iliba lapho yona ingane yakhe izamphosela khona iphila. Sekunjalo umzali ubaluhlazo, inhlekisa.

Ophetha ngokudana kakhulu imbongi ngesimo sengane yayo. Imbongi iykhangele indodadana yayo kodwa sekungathi kayiyibonisisi lapho isithi: “Lamhla usunje usunjani/ Iqaq’elihlinzelw’endlini/ Inyok’umabonw’abulawe/ Usohlof’ovela bachel’amakhala/ Yini nje unje/ UGubuzela/ Undlangamandla engasuKhumalo”.

Iyenyanyeka lingane nxa isifaniswa leqaqa lona elinuka kube kakhulu elingeze lahlinzelwa endlini. Imbi lingane ngezenzo zayo ezimbi, ifaniswa lenyoka yona ethi lapho ebonakala khona kumele ibulawe. Ujaha lo usefaniswa lomuntu olohlofu. Uhlofu liphunga elibi kakhulu okuthi olizwayo ubonakala ngokuchila amakhala. Yikho-ke umzali eqhinqa isililo ngengane yakhe le.

Khumbula ukuhlala uhlanzekile uvikele ukumemetheka kweCovid-19. Geza izandla ngamanzi alesepa. Tshiya umkhandlo phakathi kwakho labaseduze lawe. Faka isayeke ikakhulu nxa uphuma ngekhaya uzahlangana lantu abanengi.

Share This:

Sponsored Links