uMthunywa
Indikimba – Ezokufa
Imbongi nguDavid E Ndoda
Isihloko senkondlo – Ungubani?
Abafundi abalandela amakhasi la bazakhumbula ukuthi sathi sihlaziya izinkondlo ngaphansi kwendikimba le satsho ukuthi imbongi ezimbalwa zilobe ngakho lokhu kufa okungejayelekiyo. Ezinye zayo ziyakuqamba bhadla khona kufa ngebizo lakho njengaleya esiyihlolisise kuviki edlulileyo ethi: “We kufa!”. Ezinye kazinjalo njengale esingayo lamhlanje. Uzwa ukuthi yikufa lokhu okuxoxwa ngakho usuphakathi kwayo leyo nkondlo.
Njengokutsho kwami ngaleso sikhathi nxa zinjalo lezo nkondlo kufanele uzifunde ngonanzelelo ikakhulu nxa uzahlolwa kuzo emhlolisweni. Kungenzakala ukuthi ngokungananzeleli uzixubanise uthi le ngekazibani ithi kanti usucuphe kweyomunye. Nanzelelani-ke bafundi nxa lifunda inkondlo ezinje ezilokufanana. Kungasenani kasikhulumeni ngale elesihloko esingaphezulu: “Ungubani?”
Imbongi uNdoda ikhuluma ngakho kanye ukufa khona okungajayelekile lanxa kuyinto eyenzakala nsuku zonke. Kayiqedisiseki ebantwini le into yikho imbongi ikubuza ithi “Ungubani?” Ikwenza samuntu ukufa lokhu imbongi ibuza ukuthi kungubani okabani okungathi ikubuza abazali bakho ukuthi ngobani? Imbongi isebenzisa imbuzo engadingimpendulo kodwa iveza izinto ezithile mayelana lokufa.
Njengesibonelo kuvela sobala kule inkondlo ukuthi ukufa kudinga wonke umuntu. “Ngobani ongabadingiyo . . . ? Iyakubuza imbongi ukufa lokhu ukuthi kubasa ngaphi bonke abantu okubathumbayo? Ngitshilo ngaphambili ukuthi ikwenza samuntu ukufa lokhu yikho nje isithi kubasangaphi bonke abantu okubabulalayo kodwa isithi kuyabathumba. Ukufa lokhu kubathatha sonke isikhathi ebusuku lemini.
Ngenxa yezenzo zakho ezimbi khona kufa lokhu imbongi iyabuza ukuthi pho kufuna nhlawulo/mbadalo bani? Kudinga ntethelelo bani lokhu kufa njalo mkhosi bani okuwulindeleyo evela ebantwini. Kuyayidida ingqondo imbongi lokhu okwenziwa yikufa ibuze njalo imbongi ukuthi bokubonga ngani ukufa lokhu ukuze kubahloniphe abantu na?
Akuqedisiseki ukufa lokhu ngokubona kwembongi. Iyabuza imbongi ukufa ukuthi kufika ngani kungabonwa nje? Kumandla bani ehlula indlovu? Kulamandla ukufa ngoba lenyamazana enkulu emhlabeni indlovu kuyayibulala. Ukufa akulakuthini yonke ephilayo inganani kodwa kuyayibhuqa phansi ife. Iyabuza imbongi ithi: “Sidalwa bani esikudenyayo/Baphi bonke laba obafohlozayo?
Imicijo ephuma lapha imbongi ibuza ukuthi kambe yisiphi isidalwa esikuvikayo ukufa njalo bangaphi labo bantu okubafohlozayo ukufa? Ukufohloza kusipha umfanekiso wesilwane sona esidla inyamazana siyephulaphule amathambo siwaqhobe kuphele konke. Ukufa lakho kunjalo akulakuthi umuntu kumbe inyamazana inganani kuyayibulala kuyincikize iphele.
