WATSHA TSOTSI: Maye ngemithetshelwa?

05 Jul, 2018 - 00:07 0 Views
WATSHA TSOTSI: Maye ngemithetshelwa?

uMthunywa

QAPHELANI amaqili atshontsha imali zabantu emabhanga esebenzisa imithetshelwa yamakhadi ayikhanda esebenzisa inombolo, amabizo lobunye ubufakazi bobunini babanikazi bamakhadi la, bedala icala elibizwa lithiwa yi-card cloning ngeSiNgisi.

Ngithemba sisakhumbula ukuba ensukwini ezedluleyo, umlobi welinye lamaphephandaba akuleli eleThe Herald uFreeman Razemba (Top of Form 18 June, 2018) wethule umbiko oqotho wesikhulumi sabacuphi beCID kuleli uDetective Assistant Inspector Portia Chinho esithe uhlangothi lwabo olubona ngezezindaba zobuqili, amabhizimusi lenotho yakuleli olwe Commercial Crimes Division lwamukele amacala e-card cloning angu 150 elizweni, kusukela ngoZibandlela kusiya kuNhlangula lonyaka.

Ngokunjalo, sokungumlandu wethu sonke bakwethu ukuba sibonisane ngalelicala eselibhahile. Siyazi sonke ukuba amasela agijima phambili kukazulu lamapholisa ngakho sikhuthazwa ukuba, sikhathi sonke lapho esethula khona imitshina emitsha kumbe indlela ezintsha zokuphila, ukuqhuba amabhizimusi ngendlela entsha; sibe lombono obanzi wokwenqabela ubuqili. Amacebo esiwakhuthaza nsukuzonke yikuvikela ubuqili nge-fraud strategy. Inkampani yinye ngayinye lomuntu munye ngamunye kumele baqaphele amaqili alakho ukuhlasela langoba yisiphi isikhathi.

Kubikwa amasela asechathamela umphakathi hatshi ngoba ejonge ukubakhuthuza ezambeni njengayizolo kodwa emabhanga esesimunya khona imali zethu kulezi insuku. Amasela athi umuntu angahweba imali emitshineni yamaPOS wona abesethatha inombolo lobunye ubufakazi bobunini bomnikazi webhuku lebhanga ohlosiweyo. Lokhu akuthola emzileni wekhadi leli owaziwa ngelika magnetic strip ngeSiNgisi.

Yeyi madoda, kunzima! Sebethethe konke abakufunayo o“tsotsi” laba, basuke bakhande awabo amakhadi abaphanga bamunye ngawo yonke imali ebhanga. Phela angithi kulendawana ezinengi zokuhweba imali le — emabhanga, emitshineni yamabhanga la, ezitolo, emabhasini lamanye amabhizimusi lasebantwini! Ya yakanye yatshabalala inotho kazulu madoda, kuthiweni pho?

Kuma (point of sale — POS) o ‘‘tsotsi’’ basebenzisa eminye njalo efana lale okuthiwa ngama skimmers eyiyo ekhotha inombolo lobunye ubufakazi bobunini bamakhadi la. Kucatshangelwa ukuba kulobudlelwano phakathi kwabotsotsi labathengisi abasebenzisa amaPOS lawa. Sokukithi mahlabezulu ukuba salane lobuqili.

Sizehlukanise lamasela la. Phela kuvele kuba lombuzo wokuba njengoba ikhadi lisuka kumnini walo liye kumthengisi, pho lifika njani ezandleni zesela ngaphandle kokuphatheka komnini walo lomthengisi?

Qaphelani ukuba kakukho lapho okusiwa khona amakhadi enu ngesikhathi esetshenziswa ukuhweba imali emitshineni. Lingasebenzisi amakhadi enu emitshineni engelamabizo ngoba eminye kuyabe kungama-skimmer. Nxa kungaba lensolo, phangani libike kwabakhokhela kumbe ukulinda lapho osebenzisela khona ikhadi.

Kubosomabhizimusi, sithi hlolani izimali ezingenayo leziphumayo ukuze liphange linanzelele lapho okuyabe kube lobuqili khona. Amabhizimusi amanengi alimuka esetshontshelwe amaqubaquba ezimali! Lesela selabaleka kudala kumbe ukutshiya umsebenenzi lanikwa lemali yesibongo! Ama-audit aqakathekile.

Abasebenza emathilini labanika imali emabhanga sithi kubo, londolozani amakhadi kazulu ngoba nguye olipha umsebenzi. Lingehluleka lokho, lani lizagconwa ngoba umuntu eseswele ukuba kanti kuhambe njani!

Phela angithi, ikakhulu emabhanga, yikho lapho esikhuthazana khona nsukuzonke ukuba singagcini imali ezindlini kodwa sizise eziphaleni lezi, khathesi yikho lapho esezilandelwa khona njalo — pho kwenziweni?

Sixhumeni laku [email protected] kumbe kumhleli, sibonisane.

 

Share This:

Sponsored Links