WATSHA TSOTSI: Asinanzeleleni izifuyo ngesikhathi sebusika

06 Aug, 2015 - 10:08 0 Views
WATSHA TSOTSI: Asinanzeleleni izifuyo ngesikhathi sebusika

uMthunywa

KUNCWABAKAZI sikhumbula amaqhawe esizwe lokunanza usuku lwebutho lakuleli kukanti njalo abantwana lababalisi labo bayavala izikolo besekusiba likhefu elide njalo elimqoka empilweni zethu. Thina amapholisa esizwe kasilakho ukuphumula okufanayo ngoba sisazi ukuthi isizwe sonke siyabe sikhangelele kithi ukuze siqhube kuhle in’hambo zaso kunye lemicimbicimbi ethile. Ngokunjalo, silikhuthaza ukuthi liqaphele sikhathi sonke lapho eliyabe likhona. Phathisani amapholisa eliwabona esemsebenzini ngazo zonke indlela ngoba bafungela ukulivikela emacaleni, udlakela, izingozi lokunye okunjalo ngokulondoloza ukuthula kuleli.

Sizaphatha-ke indaba ezigoqela amacala okwebiwa kwezinkomo ngoba sike sakuthinta kundatshana esanda kwedlula ukuthi sokumele sinanzelele izifuyo zethu ngalesisikhathi sebusika. Ngemva kwalokho, sizaxwayisa ngezidakamizwa ukuze abantwana bangalibali kumbe ukuyengwa ngabanye abadala abagangileyo besebenzisa izidakamizwa ngesikhathi sekhefu kulokuthi bataditshe. Uma indawo isesekhona, ngizaloba ngezokutshayana lokubulalana.

Zikhala ezimathonsi izakhamizi zeTsholotsho ngemva kokutshontshelwa izifuyo zazo. Impi yamapholisa lozulu yalile ke ukuthi lesi sililo siqhubekele phambili ingajimbanga. Lokhu yikho okwenze enye indoda eyaziwa ngelikaNaison Moyo eleminyaka engu-62 eyokuzalwa, yeqele phezulu ngemva kokubanjwa ilethokazi likamakhelwane. Yeyi madoda! Thina sihlala sikhuthazana nsukuzonke ngomazibuyela ukuba kumele babikwe emapholiseni lasemadibheni? Pho usuzakuthini ke baba Moyo ngoba isigwebo sokweba isifuyo ikakhulu inkomo sinzima, yiminyaka eyisificamunwe munye evayo! Akusikwethuselana lokhu bakwethu. Yikucebisana ngokuqakatheka kwezifuyo kuleli.

Kubikwa uNaison eyamukele ithokazi leli elibiza $400 emhlambini wakhe nyakenye ngoLwezi. Esikhathini sokuthi abike lumazibuyela ngokusemthethweni, yena wazithulela kwaze kwaba lonyaka lapho acabange khona ukulisika uphawu lwakhe lelothokazi. Ithe isitshisa kakhulu impi kazulu lamapholisa, savumbulula ke lesisiga esitshiye uMoyo esesesitokisini. Bakwethu izifuyo kazithintwa. Phela umthetho uyala ukuthi isifuyo siyalahleka. Angithi sivele siyisifuyo kakusinyamazana yasendle, silahlekela kweminye imihlambi kumbe ebantwini. Kasazi-ke ukuthi uMoyo uzakuba lisela elibanjiweyo na eselizetheswa amacala wonke wokwebiwa kwezifuyo zaseTsholotsho? Yena uhlala emzini wakhe eButabubili kodwa-ke isililo sokwebiwa kwezifuyo kasipheleli lapho, sizwakala kakhulu lasemadlelweni akoThulani kanye lakoMvundlana.

Abanye abatshontshelwe izifuyo zabo ngabagoqela uMaMpofu (61) wakoSailos Sibanda wasemangweni wakoThulani eTsholotsho. Ucatshelwe ngobabhemi bakhe abane abangabiza phose $800 akade besemadlelweni aseMguzana. Uthe ethi uyababutha, wafica ukuthi abane kabasekho. Omunye njalo ocatshelwe ngobabhemi nguMaMpofu (42), wakoMlaleli Khumalo emangweni wakoNdulani eTsholotsho. Lawa wona abesemadlelweni akoNdulani njalo acatshe emathathu okwenza abize phose $600.

Emadlelweni akoThulani lawa, kuke kwacatsha abanye njalo obabhemi ababili nyakenye ngenyanga kaMfumfu.

Obabhemi laba ngabakaMnumzana Honour Nkomo (40), oyisakhamuzi sakoThulani eTsholotsho lapho.

NgoNcwabakazi nyakenye njalo, kwacatsha obabhemi ababili emadlelweni afanayo, abakaMaSibanda wakoNdabezinhle Mtetwa. Lokhu yikho okuthiwa yikudlala ngegeja kuziliwe ngoba bonke abantu laba kunye labomakhelwane babo, balakho ukumanyana lempi kazulu lamapholisa kube nzima. Phela akekho ongathakazelela ukutshabalala komunye umuntu elahlekelwa yizifuyo ngaloluhlobo. Kusasa nguwe!

KoMvundlana khona kudingwa uLiquor Johannes Moyo oleminyaka engu-61 eyokuzalwa oyisakhamuzi sakulowomango eTsholotsho oyetheswa icala lokweba inkabi kamakhelwane ngendlela efana lekaNaison Moyo.

Kubikwa uJohannes yena wamukela inkabi le emhlambini wakhe ngoZibandlela ka-2013 kodwa wazihlalela mhlawumbe elimisa nje kodwa engafuni ukuchaza ukuthi ulomazibuyela. Umnini walenkomo wathwala nzima eyidinga kodwa kusala. Kwaze kwathi khona lonyaka, uLiquour Moyo wahlela ukuyisika uphawu lwakhe linkabi kanti kabuzanga elangeni. Kwabayikhona kunanzeleleka kwayo okwenze acine esezingelwa kabuhlungu nje okwamanje.

Aluba wayebike kuhle emapholiseni lasedibheni, ibivele izabonakala lula inkabi le njalo athole amantshontsho kumbe imbadalo ngokuyigcina kuhle. Kodwa okwakhathesi, sokunzima ngoba usebalekele umuzi wakhe. Ubaba oleminyaka engu-61? Yibo abadala phela laba esikhangelele ukuthi bafundise abantwana ngenhlalakahle, ukuthembeka lokuthula ezigabeni.

Inkuthazo yethu kuzulu yikuthi kaseluseni izifuyo zethu nanku phela abantu kabasathenjwa. Ngayizolo besibuthelana kumbe ukwazisana ukuthi izifuyo ezithile zisendaweni ethile. Pho lamuhla lapho osokusithi lalapho esaziwa khona isifuyo ukuthi ngesikamakhelwane, sesitshontshwa emini libalele! Ah sokunzima!. Sokwalile bakwethu ukuthi siqhubekele kwezezidakamizwa, ukutshayana lokubulalana. Sidibane njalo kwelizayo sesiqalisela lapho.

Umlobi utholakala ku-(04) 700171-9 Extension 3193; 0735752386/0716616987/ 0783185092/[email protected]

Share This:

Sponsored Links