uMthunywa
Imbongi nguA Nyamambi
Isihloko senkondlo — Ingqungqulu
LAMHLANJE sifunda ngenyoni ebizwa ngokuthi yingqungqulu njalo kuthiwa yinkosi yazo zonke ezindiza phezulu. Lokhu kutsho ukuthi yona ngqungulu iyinkosi yazo zonke izinyoni esizibona ziphapha phezulu.
Imbongi iqhubekela phambili iyibiza ngokuthi, “Nkosi yasemkhathini wezulu”. Imbongi iyibiza kanje ngoba ingqungqulu yinyoni leya ephapha ifinyelele phezulu kakhulu lapho ezinye ezingafinyeleli khona.
Lanxa abantu beyibona bayibona iphapha phezulu le. Imbongi ithi, “Bath’ulamadol’abomvu/ Kanti hatsh’asimadolo libhetshu lenkosi. /Babiza abendulo bethi, “Ngqungqul’emadol’abomvu,” kuthiwa bakutsho lokhu abendulo, abantu bakudala bebonga inkosi yabo yendulo yona eyalwa lesitha bona abangabamhlophe waguqa ngamadolo egazini labamhlophe labo. Babonga inkosi yabo abendulo beyifanisa lengqungqulu ngenxa yokulwa kwayo.
Imbongi iyayidumisa ingqungqulu le iyibiza iphindaphinda igama layo. “Ngqungqulu, ngqungqulu, ngiyakwesaba.” Imbongi ithi yesaba ingqungqulu ngoba ihlonitshwa zinyoni zonke zomkhathi. Iphinda ihlonitshwe zinyamazana zomango. Iyesabeka ingqungqulu ngoba imbongi isivezela ukuthi ize ihlonitshwe langumuntu ngaphansi kwelanga. Kukalutshwana ukuthi umuntu ahloniphe inyoni kumbe izinyamazana ngoba lakundalo umuntu wenziwa wabaphezu kwezinto zonke okugoqela izinyamazana lezinyoni ngoba yena umuntu wasondezwa kuNkulunkulu umdali wakhe.
Umuntu wabaphezu kwezinto zonke kanye lenyamazana lenyoni zonke kodwa lapha sizwa ukuthi abantu bayayesaba labo ingqungqulu. Umuntu njalo waphiwa ingqondo ezingaphezu kwenyamazana kodwa laye uyayihlonipha ingqungqulu. Imbongi ithi ifisa ukuyibona ihlezi yona nkosi emnyama. Kayibonakali ihlezi ingqungqulu kodwa ibonakala iphaphela khonale phezulu. Nxa imbongi ithe yayibona ingqungqulu iyibona indiza emkhathini kuphela.
Ekuyiboneni kwayo iphapha ingqungqulu ibonakala isenza lokhu ngobunono langobukhosi sengathi kukhona okuyifuqayo ngemuva. Imbongi ithi iyaziqhenya yona inkosi emnyama yomkhathi. Ubumnyama lobu obukhulunywayo lapha ngumbala wayo ingqungqulu. Ilelizwi elikhulu elihlabayo ingqungqulu. Lokhu sikuzwa lapho imbongi iyenzasamuntu isithi, “Umemeza kanye ngelizwi lobukhosi,/ Kuye kuzwakale le phakathi kwamahlathi/ Phakathi kwezinkalo zezintaba.
Kuyayijabulisa ukwenza kwengqungqulu ngoba imbongi ithi ikholiswa yikugiya kwengqungqulu emoyeni. Iyenzasamuntu imbongi ingqungqulu ngoba nxa iphapha phezulu yona imbongi ithi iyagiya ingqungqulu khona ukugiya kuyinto eyenziwa ngabantu emdangweni bezibula bebiza izangelo zakwabo begiya bevusa usinga bekhumbula izimpi zakudala. Okwenziwa yingqungqulu kuyayimangalisa imbongi ngoba izwakala ibuza ukuthi ingqungqulu izwa ngani njalo ibona ngani?
Imbongi ibona nansiya inyamazana ithe tu okuyikuthi ifile. Nxa ithi iyakhangela imbongi ibona nanka amanqe ethe bhabhe ezihlahleni. Ayabe ehlezi ezihlahleni amanqe ekhanya elindile. Amanqe adla inyama yenyamazana ezizifeleyo esezilephunga elibi sezinuka. Amanqe la ahlezi ezihlahleni amelele yona ngqungqulu, yona nkosi phela ngamazwi embongi. Esalindile amanqe thutshu, isifikile ingqungqulu yona elilambalidlile. Ililambalidlile okutsho ukuthi lanxa idle kakhulu kangakanani ayitshengisi ukusutha kakhulu, umzimba wayo uhlezi ufanana, akula okokuthi kuthiwe ilesisu esikhulu.
Isifikile ingqungqulu ifika itopole amehlo linye ngalinye. Isuka lapho iqume ulimi, ibisiziphaphela izihambele.
Iyabuza-ke imbongi ukuthi iphila ngani ingqungqulu? Ithandani ingqungqulu lokho phela kayidli inyama enengi ngaphandle kwamaqatha lawo aqanjwe lapha? Ngalokho imbongi iphetha ngokuthi yinculu ingqungqulu ngoba kayidli kakhulu. “Hatshi, uyinculu bo!”
