uMthunywa
Imbongi nguM M Mpofu
Isihloko senkondlo — Umkhuba
UMKHUBA imbongi iwuchaza njengensika yesizwe, iphinde iwubize ngokuthi lixaba lesizwe. Nxa siyifunda sisuka layo ekuqaleni sisiya emaphethelweni ayo linkondlo kusobala ukuthi umkhuba yiwo oveza ubuntu ebantwini njalo yiwo otshengisa sobala ubuzwe besizwe. Umuntu kumbe isizwe esingelamkhuba siyinhlekisa, siyeyiswa ngabantu. Imbongi kwezinye izibanga iwufaninisa lengubo kumbe izembatho zomuntu.
Ongelamkhuba kuthiwa uze, unqunu, okutsho ukuthi ulihlazo ebantwini. Umuntu ongelamkhuba kembathanga, utshazwa ngumqando njengomuntu olele engembathanga ingubo. Umkhuba upha abantu isithunzi. Isizwe esingelamkhuba silula, asihlonipheki. Isitshela kwenye indawo imbongi ukuthi umkhuba ngumthunzi wesizwe. Umkhuba uvalela abantu ebubini obubalandayo njengomthunzi uvikela abantu ukuthi bengatshiswa lilanga.
Ubuntu bomuntu ngumkhuba, lokhu kusitsho ukuthi umuntu ulandela umkhuba wakwabo. Nxa umkhuba wesizwe ungalunganga kutsho ukuthi lowo muntu kalabuntu. Ubuntu bomuntu ngumkhuba wakwabo omenza aziphathe kuhle aze abukwe ngabanye abantu bethi ulomuntu. Umkhuba yisithunzi sesizwe. Isizwe siyahlonipheka ngenxa yawo umkhuba obaqondisayo ukuthi bona njengesizwe baphila njani.
Umkhuba uyasivikela isizwe ekuhlaselweni yibubi. Sizwa lapha imbongi isithi, “Woza mkhub’uhlale labo bengatshazwa, Ungabatshiyibodwa — bodwa kakulabuntu.” Lokhu ukuthi umkhuba kawuhlale labo bengatshazwa akutsho ukuthi umkhuba ubavikela ukuthi bengatshazwa ngumqando kodwa yisitsho nje esitsho ukuthi umkhuba kawubavikele ukuthi bengalahli imikhuba yabo belandele eyezinye izizwe. Nxa bengembeswanga ngumkhuba wakibo kutsho ukuthi bachayekile njengabantu abangembathanga kumbe abangagqokanga abatshazwa ngumqando.
Iyakhalaza imbongi kumkhuba ukuthi ungabatshiyi bodwa abantu laba ngoba bebodwa kakulabuntu. Isizwe esingelamkhuba siyinhlekisa njalo siyadeleleka, asihlonipheki. Umkhuba uyehlukanisa abantu abatshiyeneyo.
Imbongi ithi yethekelele ingasazi isizwe kodwa yenela ukubona umkhuba waleso sizwe yahle yasazi. Izizwe lezizwe zilemikhuba yazo ezenza zehluke kwezinye izizwe okokuthi lawe nxa ufika kuleyondawo uhle uyifunde ivaliwe ukuthi lesisizwe sinje ngokubona umkhuba waso.
Imbongi izwisise lesisizwe ngokubona umkhuba waso, wezwa lolimi olukhulunywayo, wakhumbulela wafunisela, wabubona ububona baleso sizwe. Sesingatsho lapha sithi umkhuba yikubona besizwe.
Ungazwisisa umkhuba wesizwe kutsho ukuthi usubazi labantu bakhona. Iyatsho imbongi ukuthi ngawo umkhuba isazile leso sizwe. Ububona besizwe baziwa ngawo umkhuba wabo. Yindabende umkhuba, ingubo yezizwe lezizwana. Zonke izizwe zilemikhuba yazo, akukhethelekile ukuthi yisizwe esincane kumbe esikhulu.
Umkhuba wembese zonke izizwe ezincane kunye lezinkulu. Ongelamkhuba kembethe lutho, kufana lokuthi unqunu, kagqokanga lutho. Ongelamkhuba kufana lokuthi uhambela abantu nqunu. Imbongi ikhuthaza ukuthi umkhuba kawuhambe ekuseni kuseselamazolo ulonde umkhondo, okuyikuthi ulonde umzila lapho okuhambe khona abangabawo wona umkhuba ubembese bakhudumale. Lapha imbongi ikhuthaza umkhuba ukuthi ungabayekeli labo abangabe sebelahlekile kumkhuba wabo ukuthi kawubalandele ubembese ukuze ubuntu babo babelabo njalo.
Iyaqhubeka imbongi ichaza umkhuba njengexaba elimabala — okutsho ukuthi minengi imikhuba njengobunengi bezizwe. Suzayithathela lapha linkondlo kunsuku ezizayo.
