uMthunywa
P Mpofu
Ugwalo — Ugqozi Lwezimbongi
Imbongi nguN A R Gwenelo
Isihloko senkondlo — Mali
SONKE siyayazi imali. Yisiphithiphithi abantu bayale lale kudingwa yona imali.
Kukhanya akulabunandi empilweni nxa ingekho imali. Ngenxa yalokhu sekugcwele ububi emhlabeni.
Bekukuhle emhlabeni abantu bephila kuhle bezwanana ingakafiki yona mali le.
Imbongi isibikela ukuthi yayakhiwe imizi yendulo izihlobo zisazisana.
Lokhu kutsho ukuthi izihlobo zazibambene zihloniphana kungekho oweyisa omunye.
Olohlupho wayebikela omunye amzwisise lowo otshelwayo.
Babebambene abantu bakudala bebambene samtshitshi wenyosi.
Sasiwubone umtshitshi wenyosi zihamba zonke kungekho ezitshiywayo ngoba kukhona ukubambana phakathi kwazo.
Konke lokhu kwenzakala ngoba ingakafiki imali. Lamuhla isifikile imali abantu bayibingelela okuyikuthi bayemukele ifika.
Kodwa ngokufika kwayo imali kwahle konakala izinto.
Ngalokho intsha amasiko lenhlonipho bakuphosela emaxhegwini okutsho ukuthi abasahloniphi abatsha bethi ngokwamaxhegu lokho.
Imali ifikile bayithabela bona abatsha kodwa amakhosi lezihlobo kanye lamakhosi bakulahlile.
Akusekho ukuqakathekisa izihlobo lokuhlonipha amakhosi ngoba udumo lonke selusemalini.
Olemali kumbe imali sekuyiyo ekhonzwayo. Amakhaya kasahlalwa, asengalumayo ngoba ohlezi ekhaya kuthiwa kalamali.
Yonke intsha isisukile emakhaya yathi bhabhe emadolobheni kumbe ezinkomponi ngoba kuthiwa yikho okulemali.
Akusela ofuna ukuhlala emakhaya yikho imbongi ithi wona aseluma njengezilwane.
Imali ifikile yachitheka imizi. Njengoba sesitshilo ngaphambili imali isibadudule abantu bahamba kuzindawo ngezindawo imizi yasala ingasela bantu.
Abathe babakhona ngamaxhegu lezalukazi bona abangasenelisi ukuyasebenza.
Bachitheke bagcwala indawo yonke abantu njengemihlambi ichithwa ngamaganyane.
Nxa sekuthe kwangena amaganyana phakathi komhlambi inkomo zibaleka zigcwale indawo yonke enye lenye isidinga ukusila kulezo zilo.
Izihlobo sezisazana ngamagama kuphela ukuthi kulesihlobo uzibani kodwa ukuthi babonane akusekho.
Izihlobo ezinengi ziyagudlana zingazani ngenxa yokungabonani sebehlukaniswe yimali.
Imali le ibizwa kuthiwa ngu “Mali kaLitshe” okutsho ukuthi imali le iqala ililitshe ingakakhandwa icine isiyimali. Izimuli uMali lo ubafungise ijoyi bengaxabananga.
Lokhu kutsho ukuthi izihlobo zonke lezi azisabonani okwenjayelo sekungathi ngabantu abafunga ijoyi lokuthi phinde babonane.
“Ubaba, umntwana, mfowabo, mama, Ubafungis’ijoyi bengaxabananga.”
Imali iyisimanga ngoba ibambanisa izitha zikhohlwe inzondano sezihlanganiswa yimali.
Ngakwelinye icele imali ixeganisa umngane sekubangwa yona mali leyo.
Imbongi icunukile ize ibize imali ngelobufebe ngoba iyasuka kumngane iyekomunye umngane, kayikhethi.
