Ukuhlaziya inkondlo

16 Aug, 2018 - 00:08 0 Views

uMthunywa

Ugwalo — Ugqozi Lwezimbongi
Ziqoqwe zahlelwa nguP Mpofu
Ugwalo ludindwe yiMambo Press ibambene leThe Literature Bureau
Imbongi nguL C Sidambe
Isihloko senkondlo — UZambezi
IMBONGI ikhuluma ngomfula omkhulu UZambezi oyiwo owehlukanisa ilizwe lakithi iZimbabwe leZambia.

Abanye lumfula bawubiza bethi nguGwembe. Otsho njalo uyabe engaphosisanga. Umfula lo uhlezi ugeleza njalonje yikho imbongi isithi, “Mpompoza wena ndenda ZikaMvelinqangi waphakade.”

Njengoba uhlezi ugeleza imbongi isifanisa lokhu lendenda zikaNkulunkulu, uMdali yena ongunaphakade ongapheliyo. Njengoba uMvelinqangi engapheli ngalokho-ke lezo ndenda kazipheli. Imbongi ithi lezo ndenda zagxoza okulaphakade kaziqamuki, okutsho ukuthi kazipheli. Kuthiwa mhla ziyaqamuka, okutsho ukuthi mhla ziyakuma, ukugxoza kuyaphela konke kuthi ububele lentokozo kufiphale lobukhali bengqondo.

Njengoba umfula ugeleza uhamba usiyale lale ngenxa yokuqansa lapho ohamba khona imbongi iwukhuthaza ukuthi ujikeleze okutsho ukuthi uhambe ujika lapha uyele lale njengenyoka ende yona ehamba isiyale lale.

Lapha-ke imbongi ingathekisa umfula iwufanisa lenyoka ende okumangalisayo. Iyasitshela lapho umfula uZambezi osuka khona. Lokhu sikuthola kulamazwi: “Jikeleza nyok’emswalakahla, Omsila siwubamb’eAngola.”

Sesikuzwile ukuthi umfula uZambezi usungula elizweni leAngola. Ikhanda lawo singeke silibambe eMazambikwe — solwandle. Lokhu kusivezela obala ukuthi umfula lo uquma kumazwe ethu la uze uyefika elwandle eMazambikwe. Ngelikabathi sizwa ngaye uLivingstone owazi nxa zombili zalumfula uZambezi, okutsho ukuthi yena uLivingstone lowo wathi uyazi lapho osungula khona lalapho ikhanda lawo likhona elwandle eMazambikwe.

Njengoba emkhulu kangaka uZambezi lo uyaholoba lapho ohamba khona uzwakale phakathi kwamahlathi lapho ohamba khona. Izihlahla ezilapho ohamba khona lumfula zibonga wona ongamiyo ukugeleza. Imbongi isisenza izihlahla samuntu kanti nxa sekuthiwa ziyawudumisa lumfula ongamiyo. Abantu yibo abadumisa uMdali wabo ngempilo abanika yona. Ngokufanayo izihlahla lazo kuthiwa ziyawudumisa lumfula uZambezi ngokugeleza kwawo ungami, ngakho-ke zihlezi zithokoza njalonje.

Inyoni lazo kwelazo icele ziyahlabelela ngamazwi ayimihlobo etshiyeneyo zidumisa yena Zambezi ngoba ungumondli ongazi ibala okutsho ukuthi lumfula wondla zonke izinanakazana ngoba kawukhethi mhlobo.

Ugcwele kakhulu uZambezi, ikufakaza ngalamazwi imbongi: “Izintaba zaphakade zathi zikuthi nhla, zatshonisa imilenze lezinyaw’emathunjini Zakuvulel’indlela lanini, Zona zingathitheki zema Zaba ngamabuth’okukuvikela.”

Ngenxa yokugcwala kwawo lumfula ezinye intaba zavaleka azakhanya, yikho imbongi isithi zawuvulela indlela lumfula. Kwathi lezo ezingagutshuzelwanga ngamanzi zasala zijamile sekungathi ngamabutho okuvikela lowo nfula uZambezi. Indlela lapho okuhamba khona lumfula kayibutshelezi kodwa iyakhilikithela.

Nxa ikhilikithela leyondlela kubalomdumo omkhulu nxa amanzi esiyawela phansi. Nxa ufika lapho okukhilikithela khona umfula kuyaqubuka emathunjini awo eqe amanye amanzi samahlanzo zintshaze izimpophoma ziphuma esiswini sawo umfula. Lokhu kuchaza lokho okwenzakala kuzimpophoma zeVictoria Falls othi nxa amanzi esiwa ekhilikithela besekungathi izulu liyana kanti yikuntshaza kwalezo mpophoma.

Share This:

Sponsored Links

Survey


We value your opinion! Take a moment to complete our survey
<div class="survey-button-container" style="margin-left: -104px!important;"><a style="background-color: #da0000; position: fixed; color: #ffffff; transform: translateY(96%); text-decoration: none; padding: 12px 24px; border: none; border-radius: 4px;" href="https://www.surveymonkey.com/r/JRD3VTT" target="blank">Take Survey</a></div>

This will close in 20 seconds