uMthunywa
Mehleli Nkunziyembongolo Dube
Indoda ezala mina, yona eseyaya kobhekabezayo, yayihlezi ingixwayisa ukuthi akukho nhlamba ongathuka ngayo umntwana edlula ukungamusi esikolo. Nxa ufuna ukubona ukuthi umuntu uzonda akhukhumale mtshele ukuthi akafundanga loba ekwazi mhlophe ukuthi kazange alubhade unyawo esikolo loba kuyikuthi kazange afunde okuyangaphi ngezizatho ezitshiyeneyo.
Phela izazi zithi umuntu ongafundanga uyingozi lakuye uqobo lwakhe. Ezweni lakithi sekwafakwa umthetho wokuthi abantwana bengaxotshwa ezikolo loba indleko zesikolo umzali engazibhadalanga.
Bakhona abanye abazali abaqina ngolimi lwabondlebe zikhanyilanga “taking advantage of the ruling”. Bayathumela abantwana ezikolo njalo kabazihluphi ngitsho khona ukuthi bazame ukubhadala kancane kancane baze baqede.
Uzwe sebekhononda bethi umphathisikolo ufuna ukuzenzisa ngenxa yokuthi uyabe esebakhumbuzile ukuthi kumele kubhadalwe indleko zesikolo. Isimanga yikuthi kulezinto ezifana lamatshoko lokunye nje okusetshenziswa ngabantwana okumele kuthengwe yisikolo, pho wena nxa uzaqeda umnyaka ungabhadalanga lutho, uyabe ucabanga ukuthi nxa umthumela esikolo ababalisi benzeni.
Lomntwana ongabhadalelwayo kukalutshwane ukuthi abe lentshukuntshu yokuthakazelela izifundo. Xwaya lapha mhlobo wami, ngiyazi izinto zinzima kodwa asizameni ukuzincitsha lokhu lalokhuya sibhadalele abantwabethu.
Uzwa omunye umzali etshela umntwana ukuthi ingani yena akafundanga kodwa uyaphila. Lokhu kuqeda umdladla emntwaneni okhutheleyo ezifundweni, ngingaphindi ngikuzwe utsho njalo. Enye into emangalisayo ngezikhathi zamakhefu eKhisimusi lomnyaka omutsha bezidliwa izimali kungani kudliwa umuthi weqolo.
Ubufica kuthengwa lokhu lokunye abangakusebenzisiyo “impulse buying”. Labo abaphuza inyembezi zikaKhwini uthole sebeqaphise amaqolo kungani lihlabusi licathamela amanzi ethayeni ukuthi inkukhu zinathe. Loba kusiba lemihlangano yesikolo kubanzima ukuthi uhambe ngoba uyabe ucabanga ukuthi kuzakhulunywa ngawe.
Kuvamile ukuthi umzali ongabhadaliyo kalandaba lokuthi abone ingwalo zomntwana ukuthi uqhuba njani. Ungabona sulabantwana yazi ukuthi usuthabathe ijogwe elinzima, sekumele lawe udonse nzima njengembongolo zabanali mhlabeza ezweni laseAfrica besuka khonale.
Sesiphila ezikhathini zetekinoloji, nxa ungelamfundo kuba lukhuni. Yikho nje ngisithi hhiya, akubhadalwe ezikolo ukuze lababalisi bathole into zokusebenzisa lula.
Ayixabene.
0738305027
