uMthunywa
Nomthandazo Ndlovu
ABALIMI bakhuthazwa ukuthi balime ingqoloyi ngoba iyisilimo esilenzuzo njalo esilakho ukuguqula umnotho welizwe ume ngenyawo zombili.
Ekhuluma loMthunywa uMnumzana Sibangani Mpofu ongumlimi uthe kuqakathekile ukuthi abalimi balime izilimo ezincedisa ukuvuselela umnotho welizwe njalo ezizabanika lenzuzo ethe xaxa.
“Ingqoloyi yisilimo esilandela umumbu ngokuphakamisa umnotho wakuleli njalo esinika umlimi inzuzo emangalisayo nxa ethe wasilima ngendlela eqondileyo njalo ngesikhathi sayo.
“Isilimo lesi kasihluphi ngitsho ukulima, lengadini umlimi sengayilima okuqakathekileyo yikuthi abalimi ikakhulu laba abasemakhaya ingadi kumbe amasimu akhe akubiyele ngocingo oluqinileyo sibili ngoba ingqoloyi ithandwa kakhulu ngamathendele lenkukhu,” kutsho uMnu Mpofu.
UMnu Mpofu uqhubekele phambili wathi abalimi labo abalima ingqoloyi sokumele baqale ukwenza amalungiselelo njengoba ivuma kakhulu ngesikhathi somqando.
“Ingqoloyi ivuma ngesikhathi somqando, ngesikhathi sokutshisa yebo umlimi sengayilima kodwa ngaleso sikhathi kugcwele imikhuhlane kanye lokhula olunengi okungenza isivuno sakho sehle njalo lengqoloyi ingabi ngeyohlonzi oluphezulu.
“Umlimi sengalima ingqoloyi phakathi kwenyanga kaMabasa kusiya kuviki yokucina kaNkwenkwezi yikho-ke lapha ingqoloyi evuma khona, njalo ubuhle bokuphangisa ukuyilima yikuthi umlimi uzaphangisa njalo ukuvuna,” kutsho uMnu Mpofu.
UNkosazana Siphiwe Ndlovu ongumlimi laye ugcizelele wathi abalimi kumele balime ingqoloyi ngoba iyathuthukisa umlimi ngokwakhe kanye lelizwe.
“Ingqoloyi yisilimo esilenzuzo okwamagama, isinkwa sivela lapho, amakhekhe lawo enziwa ngayo ifulawa evela kungqoloyi, ngakho abalimi kabasilime ngamandla isilimo lesi ngoba siyanika sibili imali.
“Mina ingqoloyi ngihle ngiyifake ngiqeda kuvuna umumbu, amazambane lani lokhu engikulime khathesi, amasimu ami ahlala eluhlaza njalo lokhu kungilethela imali ezwayo,” kuchaza uNkszn Ndlovu.
UNkszsn Ndlovu uphinde wathi ukulima ingqoloyi kuqakathekile ngoba kwenza ilizwe lingalahlekelwa zimali lithenga izinto esingazilimela zona khonapha.
“Abalimi bangalima ingqoloyi lelizwe liyathuthuka sibili ngoba ngeke lilahlekelwe zimali lithenga ingqoloyi kwamanye amazwe, lomlimi laye uyathuthuka ngoba amabhekha amanengi ayifuna ingqoloyi ekuphekeni izinkwa kanye lamakhekhe,” kuphetha uNkszn Ndlovu.
