uMthunywa
Zimbili indlela zokwakha isibanjalo kusetshenziswa isabizwana senani:
1. Isibanjalo esakhiwe ngesabizwana soqobo singasetshenziswa lesabizwana senani. Izibonelo:
Ukuvuma — yimi ngedwa. Ukulandula akusimi ngedwa. Yithi sodwa — akusithi sodwa. Nguwe wedwa — akusuwe wedwa. Yini lodwa — akusini lodwa. Yizo zonke — akusizo zonke. Yibo bobabili —akusibo bobabili.
2. Singasebenzisa isabizwana senani lesivumelwano senhloko: Izibonelo:
Ukuvuma — ngingedwa. Ukulandula — angingedwa. Isivumelwano senhloko ngu — ngi. Babodwa — ababodwa. Sisobabili – asisobabili.
Izibanjalo ezakhiwe ngezabizwana zokuchasisa
Izibonelo: Isabizwana — omkhulu, isibanjalo esakhiwa lapha esivumayo ngu- ngomkhulu. Isibanjalo esilandulayo /ngongemkhulu/. Isabizwana — omncane. Isibanjalo esivumayo esakhiwa lapha ngu/ngabancane/. Esilandulayo /ngabangabancane. Isabizwana — elimhlophe. Isibanjalo esivumayo esakhiwa lapha ngu/ngelomhlophe. Isibanjalo esilandulayo ngu/ngelingemhlophe. Isabizwana — owakho.
Isibanjalo esivumayo esakhiwa lapha ngu/ngowakho/. Esilandulayo /ngongewakho/ngongesuwakho.
Esikunanzelela lapha yilokhu: Nxa sisakha isibanjalo kuzabizwana zokuchasisa siqalisa ngo –ng-. Isakhi sokulandula ngu — nge-.
Ekulanduleni silakho futhi ukusebenzisa isibanjalo esiphikayo sesabizwana soqobo kanje: kusibanjalo sokuvuma /ngomkhulu/, ekulanduleni sithi/ ayisuye omkhulu. Kusibanjalo esivumayo — ngabancane, ekulanduleni ngu-/ayisibo abancane/.
Qaphela ukuthi ziyatholakala izibanjalo lesabizwaneni sokuchasisa senani. Izibonelo: Kusabizwana /uphi?/ isibanjalo /nguphi? Kusabizwana /baphi?/ isibanjalo /yibaphi?/. Kusabizwana /liphi?/ isibanjalo ngu/yiliphi?/.
Kusabizwana /luphi?/ isibanjalo ngu/yiluphi?/.
Kusobala ukuthi zonke lezizibanjalo ziqalisa ngo yi- ngaphandle kwaleso esakhelwe phezu kwesabizwana senani esiqalisa ngonkamisa –u-. Sona siqalisa ngo-ngu-.