uMthunywa
Isabizwana sokukhomba sisebenza njengazo zonke izabizwana. Sona sibuye sibelomsebenzi wokukhomba ezindaweni ezintathu ezehlukeneyo.
Isabizwana sokukhomba eduze, buqamama lakude.
Isabizwana sokukhomba singasihlela ngendlela elandelayo:
Isigaba Eduze Buqamama Kude
1 lo lowo lowaya
2 laba labo labaya
3 lo lowo lowaya
4 leli lelo leliya
5 lesi leso lesiya
6 la lawo lawaya
7 lesi leso lesiya
Isabizwana sokukhomba eduze esilelunga elilodwa singasebenzisa u “na” abeyisijobelelo, ikakhulu uma sisekucineni komutsho. Izibonelo: lo – lona; le – leyana; la – lwayana.
Ukwakhiwa kwesabizwana sokukhomba:
Izabizwana zokukhomba buqamama, lakude zisuselwa esabizwaneni sokukhomba eduze.
Ngakho-ke kudingeka sazi ukwakhiwa kwesabizwana sokukhomba eduze kuqala.
Isabizwana sokukhomba eduze:
Lesi sisakha ngokuhlanganisa isakhi sokukhomba u “la” lesiqalo sebizo, besekulumbana onkamisa:
Izibonelo: la + um(u) > lo; la + iN- > le(N) > le; la + iziN- >lezi(N) > lezi; la + ili- > leli > leli.
Esikunanzelela lapha yikuthi kulezo zigaba ezilomankankane, siyabasusa kanye lonkamisa olandela lapho.
Nxa sihlanganisa isakhi sokukhomba u “la” kanye lesivumelwano senhloko kulumbana onkamisa kanje:
Izibonelo: la + u- = lo; la + i = le; la + a = la.