Uncategorized

Gole lapela, lingani nasi patimile (KALANGA)

28 Dec, 2017 - 01:12 0 Views

uMthunywa

Tina Buhe Lobs Dube
Zwipatapata ndezwabvakule, zwenzwagwa koyi whuzana kwebana. Ndelandakawha lilebgwa nebawhola alibhata.

Ndakabhuzwa kuti kobvani ndikawana n’handulo. Ndiko kwandimile. Gole lapela ngono namibo ndina landakanunga.

Ligulugulu kundili pamwe kukuli lidukununu ngono kundili sendibona liligulugulu ndoti wanunga gulu ndelile.

Unowha ndewunowha, unobona ndewunobona. Imi gole landizipila. Ndakahanha tjose imi nkololo waMalani waMbhobe waTibapfuwe waPabalinga. Tibanhu baNtoba, baGumwe, bakatjuluka Malikwe gulihhele vula Shashe guli lukoba, banimasitu batema basingadle bhudzi linobaba, banopa Ndzimu nenhewa mapfunde alihhele dula, sasi yaka iyi yadzima ngono nasi yabhata kakale. Unganditani, bobatategulu  ndobaziba. Iwe ke? Nobva poni unda poni? Akuna nhabi kene danda lisina midzi. Zwiziba whuziba tshinde lilo. Tjakanaka tjakanaka bhatji alitohuhigwa nenkaka awutosiwa munyu. Kozipa tiwha zwitetembelo zwenyu. Kana ndipo patimile. Ndiyo midzi yedu. Ndiko zibana kwedu.

Ndiwo mabvilo edu. Toziba kuti tingaba boKumbudzi tikaba boSungwaha, tikaba boMndambeli, boMhuhha koga betjikadzi abatolaha zwabo zwitetembelo. Banimasitu ndibanimasitu kuto bedan’wa nowumwe ntupo. Batjilimo ndibatjilimo kuto bali MaDube kene baliMaMoyo. Ikoko ndiko kunota kuti tizibe kuti whoya ihhazwadzi atingatolane.

Kana bamwe bakabehanha uwana bozwidana nemitupo yebamwe banhu kene babanezwitetembelo zwebamwe.

Nowha umwe Dube edan’wa Kadzaha koga bana bali boBanimasitu. Kotigwa kuti iswi boKumbudzi tizibe kuti na ibabo banhu tibanhu ban’ompela. Tibon’ha.

Tati lingani nasi patimile. Nawebo uliwoga linga pawumile. Na iwo malombe gole lapela. Ngalipele nebulombe gupelebo. Nhu atubulebo tola nkadzi. Kuna nhu unoti ali nhu wetjilume akakoba egala ewha munyu tjose? Noba uzwipilani bulemo banhu balipo banoda bhika nongudza zwidla. Iwe kana ulinhu wetjilume kokukona. Ndilo dzakhona nehhali kongudziwa ipapo kohaka bhikiwa. Nowana hhali yakahhaligwa ilihhele vula nemahadza kobila konhuwa koti phu. Pamwe nehhali yakhona yasundigwa kusi kombeta kana banhu tilimaloja. Dzene ndili imi ndoba ndithama tjisungo tjegole linotangisa namibo anopiza bukwe.

Hhala nehhala yakabhoka nevula isingane zwakanaka dzene kuli imi ndoba ndilinga ndikalingisisa. Ndoba ndilima zwangu zembgwe yandinoziba kuti kene kukaba kusina vula inowhondizwalila koga. Nyunywana koyi dzodla zwadzo koga ndokubona pa tjimanga. Tjimanga  nditjo tjatisila hhala muhango yebuKalanga. Nasi lingani  patimile. Taba batapwa be banotengesa. Kene bakatanhisa ntengo wezwinhu zwabo awuna tjawungata. Ape ungalima zembgwe noba waziba kuti hadza liyapo. Kana zembgwe ayina hhihha. Ayitofanana netjimanga. Kana itjo tjogala tjatemwa tjili tjinyolo. Unopinda ndewunopiwa masubvu kuyi nganogotjela bana. Ipapo tjoba tjitapudza ndilo zina lenyati.

Pazembgwe noba wapumha. Akuna tjingatiwa. Inodliwa yabahadza koga.

Gole ileli nhu ngaazwipile kuti atetjini. Unohaka nozwidiya ngaayende kukwele. Haanhu akanonoka. Ngaande anogala pasi awhe tjinolebgwa nondiyi. Una tjaanohaka thama ngaasihle. Ngaazwipile azibe kuti aana tjinhu tjisakalulama. Kukayi nhu wakalutala unohla bhuda mun’umba eti “kuna humba mudzizila inowondidla zwangu”.

Unojalo kusi tjiyapo lilihhalima lisina mhele. Hla akuto bhatsha. Kobgwiliza hule. Bayapo bakabeti towhota tijali tikajali ngono nasi banoti dzene takatathama.

Dzene untupo wesimbe. Ndilo linoba lakabhata kunlomo nyala lisina. Zwinyala loba linazwo kana pagumbo loba lidan’wa lika dabila. Panon’wiwa dzitiyi noba walipa tjinhu tjikulukulu. Umwe nde unoti ebhuzwiwa kuyi adiligwe imwe komitji yetiyi ehandula eti  ape tjukela itjiyapo ngayidigwe zwayo. Ngono tjisungo tjakanaka umweni. Nayibo baloyi ngabakumbule zwibuyanana balahe milenje yabo yakayipa. Bangine mugole dzwa bali babuyanana.

-Kalanga Language and Cultural Development Association, [email protected].

 

Share This:

Sponsored Links

Survey


We value your opinion! Take a moment to complete our survey
<div class="survey-button-container" style="margin-left: -104px!important;"><a style="background-color: #da0000; position: fixed; color: #ffffff; transform: translateY(96%); text-decoration: none; padding: 12px 24px; border: none; border-radius: 4px;" href="https://www.surveymonkey.com/r/JRD3VTT" target="blank">Take Survey</a></div>

This will close in 20 seconds