uMthunywa
Silo C Dube kugwalo
KUVIKI edluleyo sitshiye zithobelene izinkunzi, uSwabide Khumalo engakwelinye icele, kukanti nganxanye kwakungugogo uMaNsingo logogo uMaKhuphe. Sizakhumbula ukuthi ogogo laba yilabaya ababelethisa umkaKhumalo, uMaNdlovu, mhla kuzalwa umntwana okhubazekileyo (isilima) emzini kaKhumalo. UKhumalo wayethembise ukuzibonga nxa zingagcina lolo daba ezifubeni zazo zingatsheli abanye abantu. Kwedlula isikhathi eside uKhumalo engasigcwalisanga leso sithembiso.
Sahlangana lazo lezo zalukazi zizothonisa imbadalo yazo emzini kaKhumalo kanti seziyothola zimi lamathole azo. Zahle zaxabana lomfana walapha koKhumalo uVikinduku izalukazi, uKhumalo ezofika nje sezithwalelene. UKhumalo yindoda elolaka, ezonda kubi, kuthi kunjalo kayiphuzi ukubeka umuntu isandla nxa isizondile. Nxa ephuma endlini esizwa ukuthi kulezalukazi ezimdingayo umkakhe uMaNdlovu uyamlandela ngokuphangisa emncenga ukuthi kakhulume lazo kuhle ngoba emazi ukuthi uphange asebenzise izandla nxa lowo okhuluma laye engazwisisi.
Uthi ezithi gaga lezo zalukazi uKhumalo ahle azazi azibuze ngodli ukuthi zifunani. “Likhala ngani zalukazindini, kusempondozankomo kunje?” Ngaleso sikhathi uthi wayesemi khonapho eceleni uMaNdlovu elindele ukumbamba nxa ethi usezihlasela ngemboma (imvubu) izalukazi. Esinye isalukazi nxa zibuzwa ukuthi zilandeni sihle sithi, “Silande imali yethu owasithembisa yona.” Kuthiwa liqhalaqhala elinguMaKhuphe elaphendulayo.
Sakubona ngeviki ephelileyo ukuthi uKhumalo wazithethisa ngenhlamba embi lezi zalukazi ethi zivuka ngovivi zingaphekelanga lezinto zithi zizodinga imali kuye. Ngaleyo nkulumo uKhumalo wayezitshela ukuthi ziyathakatha lezo zalukazi. Ngolaka uKhumalo uthi, “Gubhani izikholokotho lilalele into engizayitsho kini.
Lina zalukazi liyizinto zokubotshiswa ngoba alehlukananga ngitsho labathakathi abahamba ebusuku. Lingababulali!”
Singamsekela uKhumalo ukuthi zingababulali lezi zalukazi ngoba aluba uKhumalo wayevumelane lazo wayezanklinywa umntwana uNkosiphile. Zathi zisizwa elokubotshiswa kuthiwa zathwala amehlo izalukazi.
Ngeqiniso kwakumele zibotshiswe ngecala lokufuna ukubulala. Zazilandela umkhuba wesintu ongalunganga ongafuni ukuqhutshelwa phambili. Amasiko lemikhuba engalunganga kayimelanga igcinwe ngoba ibuyisela isizwe emuva.
UKhumalo iyamzondisa kakhulu indaba yezalukazi lezo ezazisithi kabulawe uNkosi. Uthi kuzo, “Lilokhu lisadinga ukumbulala lalamuhla umntanami? Nxa licabanga ukuthi lizabuye lithole enye futhi imali kimi lapha, likhohlakele. Lingenza elikufunayo. Awumbiwa godilinye. Nxa lizimbulu, khathesi so ngiyaphuma ngiqonda eRoma emapholiseni.” Wayezondile uKhumalo efisa ukuthi azifinyelele lezo zalukazi ngesamboko.
Wazitshela izalukazi lezo uKhumalo ukuthi nxa kungabe sekusetshenziswa imithi zikwazi ukuthi laye ulakho ukusebenzisa ongcono kuleyazo ngoba imithi ingagejwa godi linye. Sezizwe amazwi aqatha avela kuKhumalo zathi lothu zahamba lezo zalukazi. Wazivalelisa ngala uKhumalo: “Kengiphinde futhi ngilibone lapha. Mngci! Ngingalimazanga umuntu kumbe ngibophise izinto ziyefela ejele. Konke elihamba likukhuluma ngami kuyafika lapha ezindlebeni zamina. Akusibo bonke abangizondayo lapha esigabeni. Hambani zalukazana zokuthi lokuthi!”
Into enhle ngalolugwalo yikuthi abalingiswa bayalulandisa udaba lwabo kumbe njalo luxoxwe ngabanye abaluxoxelwe yilabo abakwenzayo. Sizwa lapha ukuthi uMaKhuphe uthi bayibona kuhle manje imisebenzi kaVundla. Babecabanga ukuthi uVundla njengoba wayebezwile benyeya uKhumalo hlezi nguye owayemncwebe indlebe yikho wathi konke abakukhulumayo kwakufika endlebeni zakhe. UMaKhuphe uthi bathi besithi sithe ngaphaya kwezixuku wabhoboka uMaNsingo.
“Msila wakhe uVundla. Akanye wasenza, ngiqinisile.” UMaNsingo laye wangezelela ethi akusimuntu okuyinja lokhuya. Zaziqinisekile na izalukazi leziya ukuthi uVundla wayebathengisile kuKhumalo?
