uMthunywa
Silo C Dube kugwalo
UNKOSI kuthiwa yisiyelele kodwa indlela aziphatha ngayo kunye lengxoxo yakhe kayitshengisi ukuthi ulobulima obuthile. Into emsondeza kulezongane ezilobuyelele likhanda okuthiwa likhulu lalokhu esizwa bemthuka ngakho bethi liyisizemazema. Ngaphandle kwalokho akula okunye okutshengisa ubulima.
Sibalokwesaba nxa sikhumbula emuva ukuthi ekuzalweni kwakhe kwakuyinto eyesabekayo okwaphosa kwenza wabulawa.
Khumbulani bafundi ukuthi izalukazi leziyana ezabelethisa uMaNdlovu, uMaKhuphe loMaNsingo babethe kadluliswe ngenxa yobulima lobo. Kwasiza unina uMaNdlovu owahle wala ukuthi kaklinywe umntwana.
Lokhu kusenzakala kanti loyise uSwabide Khumalo wayezakutsho okuhambelana lomkakhe uMaNdlovu ukuthi wayezaphila uNkosi. Sikubonile ukuthi lanxa uKhumalo wayetshonjalo ngaleso sibanga wayengakutsho ngeqiniso ngoba wake wazama ukumdlulisa uNkosi ngemithi yenyanga uMahaqaza.
Bungaphi ubuyelele bukaNkosi, ngoba siyezwa uKhumalo esithi akabuzwanga okuyangaphi ubuhlungu bokusuka ekhaya uNkosi esesiya koBulawayo ngoba bezamphelekezela bobabili lonina. Aluba wayeyisiyelele soqobo uNkosi wayengasoze azi ukuthi usesiyafunda esikolo esikoBulawayo khatshana lakibo. Nangu nxa esefuna ukuchitha uyamtshela uyise othi kaphumanga laye ukuthi ayechitha phandle kodwa wambambela imbodlela wachitha engehlanga ebhasini.
Njengabantwana bonke uNkosi laye kulesibanga bephakathi kohambo lapho alala khona. Sebengenile koBulawayo uNkosi njengomuntu owayefika edolobheni lakoBulawayo, njengabo bonke abantwana, uKhumalo uthi wambona ethalathalaza indawana yonke umfana. UKhumalo ebona lokho uthi wathi kaphakame azekuma eyame iwindi ukuze abone kuhle phandle. Njengabo bonke abantwana kuthiwa wamangala uNkosi ebona izakhiwo ezingakaya ezithinta amayezi.
Izimota zona wazibona zitshaye umbombo zithutsha le lale. Wezwakala ephonguthi mota, mota!
Wayelengqondo ezipheleleyo uNkosi ngoba uKhumalo uthi sebehlile eRenkini uNkosi wabuza ukuthi wayengaphi unina omncane njengoba wayethe uhlala koBulawayo? Kambe wayeyisiyelele uNkosi ngokukhalipha kwengqondo lokhu? UNkosi wayesediniwe ngoba sebehlile ebhasini wayengasafuni ukugada enye imota ethi izihlalo zakhe zasezibuhlungu.
Esizwa lokho uMaNdlovu wathi nxa esediniwe uNkosi keze ambelethe. UNkosi etshengisa ingqondo ezipheleleyo uthi bazamhleka abantu ngakho kafuni ukubelethwa. Uqhubekela phambili uNkosi ephendula unina omncane ukuthi usezofunda njalo ufuna ukukhuluma isiKhiwa njengoS’kholiwe loDubani. Waze watsho laye unina omncane ukuthi ulijaha elihlakaniphileyo ngoba uthanda ukufunda.
Unina uMaNdlovu wagcizelela esithi: “Indoda yakhona ikhanya ikuthakazelela sibili ukufunda. Uyise uhlala esithi izaginya amaphepha ibe yisifundiswa njengaye.”
Bungaphi ubuyelele bukaNkosi nxa etshengisa ukuhlakanipha ekufundeni? Sizoyicela ivuthiwe. Nxa umlamu wakhe embuza uKhumalo ukuthi uzwa njani nxa ecabanga ngokuzalahlela umntwana ezizweni uphendula ngalamazwi: “Akukho lutho engiluzwayo ngaphandle kokujabulela ukuthi indoda le isizevuleka ingqondo. Kuyini kambe engingamesabela khona?
Yindoda ngakho kumele ifunde ibe lakho ukuziphandela layo ngelakusasa.
“Kuhle ngoba bubili benu lizinikele ekutheni lehlukane laye umntwana. Abanye omama basuke basiqhinqe isililo mhlazana izingane zabo ziqala ukuya emakolitshini. Umuntu usuke abone angani usesiyakufa umntanakhe kukanti akunjalo. Kwesinye isikhathi izinyembezi zomzali zisuka zimthelele amabhadi umntwana angabe esafunda kuhle.”
