Dusa gudo mudombo ukon’we dusa dombo mugudo

23 Mar, 2015 - 12:03 0 Views

uMthunywa

Tina Lobhengula Buhegwedu Dube
Kotongokona mulubaka gunjinji kuti uti tjinhu tjimukati kwetjimwe nditjipi. Ndizo imwe nyambi yenjimbo yakabhuzwa ikati “tjayenda netjimwe ini? Kakambe tjayenda nebgwisa kene bgwisa gwayenda nekakambe?” Kwakakwaba noyenda muzwinhu zwibili, kakambe nebgwisa koga tjakatjanda netjimwe kwakakulitjipi?

Sayikoko ndhiyi wedama loNdzimu kwakati kwawunkona kuti apalalanye kuti tjakadla tjimwe ini akati kugubungano “Ngono anditjakupalalanya ipapa, kuti Jona wakamidziwa newhobe kene whobe yakamidziwa naJona, koga tjandinoziba netjatakafaniloziba whuti kwakaba nemidzamidzana, Ngalibokewe dama loNdzimu. Ameni”.

Kwaka kwalamba kuti apalalanye.

Nasi tjandinoleba mutjiwhisise. Gudo ungalitola ukalidusa mudombo. Unganolisa kwawunohaka. Kulelulelu.

Kwakasima whudusa dombo mugudo. Apa utola gudo ulidusa mudombo iwe noba uti wasiya dombo koga ilogudo lotola dombo lalo linda nalo kene poni naponi kwawunoba walisa.

Kene walisa mun’umba ungawana latjulukila pehhugwi kwezwinhu nezwisakalizana than’wa. Pamwe lamilidza nezwimwe zwinhu likumbula kuti lingawana mhani ngobe dombo loba lisanhu labhuda mulili.

Nayiko pehhugwi kwen’umba ungawana lakati kho zwalo ngobe ndiko kwalakalikuthama litjikudombo. Dombo akuta kulelulelu kuti libhude mun’holo walo.

Mubutjilo gwedu tilibanhu atizosiyana poni netjinotiwa kene tjinotikala mumakudo. Utongolinga balongo.

Banogala bakagwa nehhama dzonkwaha nentha yokuti moba makawundusa kunha wakanyikwabo koga musakadusa kanyikwabo muwunli. Unotongoyedza apa atjaswika koga apa koyenda mbeli nowana mibala iye yelebeswa yamuka.

Unotangisa ekon’wa nayikotata mbgwa uwha eti kumbgwa “tongobhudani ndohaka tshwayila” Ngaagale mahhuba nowhowana amuka gokoko.

Ngoyi unotjidzamula nepesu etjimilidza etjipula pula pasi nen’holo uwha eti “ndotjibulaya, atjitondiziba, tjondiwhila mumaphepha, tjotiwa nohaya nkumbulo sabatezi”.

Ipapo batezi koba kuli mayi bonlume. Unoba asakalayika. Layika kuli iko dusa dombo mugudo kusi dusa gudo mudombo uma ipapo.

Nhu ngaazibe kuti pandiyapo kwasiyana nekwandakandiliko, kwandaka kulila kene kwandaka ndakabhikila.

Ungawha tjini iwe apawatola nkadzi uwha eti “koga nditjakabhikila kuna Tjimihhana takatisinga thame tijali”. Noba wakadusa nkadzi kunaTjimihhana koga usakadusaTjimihhana munkadzi.

Apa uhaka bona kuti tjinhu atjizobhuda munhu, uwunlekedze ahanhisise, ahemesese kene abhaye guwo.

Apa ungawuwakala mudama kene ungawubumbula nelukuni munhunji nowunwha kuti igalanga yeli kene likabalileba tjiPotoko, tjiZulu kene tjiTswana. Unobhaya guwo eti “yemme we!” kana  unKalanga.

Tokula tikaba batapkhwa bebutjilo gwatinotjila. Kuti ukuduse ikoko mumikumbulo yedu kolema kongatanha dombo lisihoma.

Akutakulelulelu. Utongolinga bobatategulu bedu. Nhu unobhudilila wose unoyi ikhuwa. Ibo tjabanoziba whuti khuwa ndilo koga lingathama tjinhu tjakanaka. Kene takabadusa mumakhuwa atizodusa makhuwa mubali.

Kongazwako kwegudo nedombo. Adzene kuyi kunazila yekuti tingadzima nkumbulo wenhu kusala kusina tjinhu muwunli tikowundiya kakale, koba kulikulelulelu kuti tiduse dombo mugudo.

Banoba basipo banoti “ntolo takatisingajali, bobatategulu abazotongokubona kene zwinhu zwabamwe”. Butapkhwa munazwakatikala hule mugumwe lubaka kotibhatilila mubhudilila.

Kosoyi bantolo baka beti, ngono imi wanasi ndoti “hawubaka ziba kuti nsenya mavu kuto yalaluka”. Ngatibumbeni makungulupeswa mululimi gwedu.

Dombo nayilo ngalibhude mugudo kusibegudo koga linobhuda mudombo.

Kalanga Language and Cultural Development Association
[email protected]
+263 772 610 726

Share This:

Sponsored Links